QUYẾT ĐỊNH GIÁM ĐỐC THẨM 09/2014/DS-GĐT NGÀY 20/01/2014 VỀ VỤ ÁN KIỆN ĐÒI BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI VỀ TÀI SẢN 

TÒA DÂN SỰ TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

Họp phiên tòa ngày 20 tháng 01 năm 2014 tại trụ sở Tòa án nhân dân tối cao để xét xử giám đốc thẩm vụ án tranh chấp kiện đòi bồi thường thiệt hại về tài sản giữa:

Nguyên đơn: Bà Nguyễn Thị Liên sinh năm 1955; trú tại số 668 đường Ngô Gia Tự, phường Đức Giang, quận Long Biên, thành phố Hà Nội.

Bị đơn: ủy ban nhân dân phường Đức Giang, quận Long Biên, thành phố Hà Nội; trụ sở tại số 1 phố Hoa Lâm, phường Đức Giang, quận Long Biên, thành phố Hà Nội.

Đại diện theo pháp luật: ông Nguyễn Quốc Long - Chủ tịch ủy ban nhân dân phường Đức Giang.

Đại diện theo ủy quyền:

1. Ông Phùng Quang Vinh - Cán bộ địa chính phường Đức Giang;

2. Bà Nguyễn Thị Trang - Cán bộ Tư pháp phường Đức Giang;

(Theo văn bản ủy quyền ngày 01/4/2009).

NHẬN THẤY

Tại đơn khởi kiện ngày 02/6/2008 và quá trình tổ tụng, nguyên đơn là bà Nguyễn Thị Liên trình bày:

Tháng 11/2001, gia đình bà xây 2 bức tường phía trong nhà (trong chỉ giới mở đường Ngô Gia Tự), Chủ tịch ủy ban nhân dan thị trấn Đức Giang (nay là ủy ban nhân dân phường Đức Giang) đã có quyết định xử phạt hành chính và yêu cầu khôi phục lại hiện trạng. Do bà không chấp hành nên ủy ban nhân dân thị trấn Đức Giang đã tổ chức cưỡng chế. Tuy nhiên, khi tổ chức thực hiện cưỡng chế lại phá dỡ toàn bộ nhà quán bán hàng của bà (gồm cả những phần không có trong nội dung Biên bản vi phạm). Bà đã khởi kiện và khiếu nại đến Tòa án nhân dân và ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội yêu cầu giải quyết nhiều lần, nhưng chưa được giải quyết dứt điểm. Tại các buổi hòa giải và làm việc với ủy ban nhân dân phường Đức Giang, bà yêu cầu ủy ban nhân dân phường bồi thường cho bà 05 tỷ đồng (bao gồm thiệt hại về tài sản, tinh thần...).

Bị đơn ủy ban nhân dân phường Đức Giang do ông Phùng Quang Vinh, bà Nguyễn Thị Trang là đại diện theo ủy quyền trình bày:

Ủy ban nhân dân phường thừa nhận có phá dỡ phần tường xây mới của nhà bà Liên vượt quá so với Biên bản vi phạm. Tuy nhiên, ủy an nhân dân phường phá dỡ cả phần nằm ngoài biên bản vi phạm vì nếu chỉ phá phần đã lập biên bản thì không đảm bảo an toàn. Hơn nữa, về phía gia đình bà Liên vẫn tiến hành hoàn thiện công trình, nên nếu chỉ phá dỡ phần trong biên bản vi phạm sẽ dẫn đến khó khăn cho việc cưỡng chế. Do đó, việc cưỡng chế là đúng pháp luật nên không đồng ý với yêu cầu đòi bồi thường của bà Liên.

Tại Quyết định dân sự sơ thẩm số 53/2010/QĐST-DS ngày 23/9/2010, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội quyết định:

Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự thụ lý sổ 63/2008/TLST-DS ngày 01/8/2008 về việc “Kiện đòi bồi thường thiệt hại về tài sản” giữa:

Nguyên đơn: Bà Nguyễn Thị Liên (tức Nguyễn Thị Bích Liên) sinh năm 1955; thường trú tại số 668 đường Ngô Gia Tự, phường Đức Giang, quận Long Biên, Hà Nội.

Bị đơn: ủy ban nhân dân phường Đức Giang, quận Long Biên, Hà Nội

Người đại diện theo ủy quyền:

1. Ông Phùng Quang Vinh;

2. Bà Nguyễn Thị Trang;

Bà Nguyễn Thị Liên có quyền khởi kiện lại nếu thời hiệu khởi kiện vẫn còn.Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm còn quyết định về án phí và quyền kháng cáo của các đương sự.

Sau đó, bà Nguyễn Thị Liên có nhiều đơn khiếu nại, tố cáo hoạt động tố tụng của Thẩm phán và đề nghị xem xét lại Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự nêu trên theo thủ tục giám đốc thẩm.

Tại Quyết định số 433/2013/KN-DS ngày 19/9/2013, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao kháng nghị quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 53/2010/QĐST-DS ngày 23/9/2010 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội; đề nghị Tòa Dân sự Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm hủy quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 53/2010/QĐST-DS ngày 23/9/2010 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội; giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị Hội đồng giám đốc thẩm chấp nhận kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

XÉT THẤY

Ngày 19/11/2001, bà Nguyễn Thị Liên xây dựng không phép 02 bức tường phía trong nhà số 668 đường Ngô Gia Tự (trong chỉ giới mở đường Ngô Gia Tự), thị trấn Đức Giang, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội (nay là phường Đức Giang, quận Long Biên, thành phố Hà Nội). Ngày 21/11/2001, Chủ tịch ủy ban nhân dân thị trấn Đức Giang ban hành Quyết định xử phạt hành chính số 93/QĐ-UB yêu cầu gia đình bà Liên đình chỉ xây dựng, khôi phục lại hiện trạng ban đầu. Do bà Liên không chấp hành, nên ngày 12/8/2001, ủy ban nhân dân thị trấn Đức Giang tổ chức cưỡng chế. Tuy nhiên, khi tổ chức cưỡng chế, tổ cưỡng chế chỉ lập biên bản đối với phần mới xây dựng nhưng lại phá dỡ toàn bộ nhà quán bán hàng của bà Liên (gồm cả những phần không có trong nội dung biên bản vi phạm), nên bà Liên có nhiều đơn khiếu nại gửi đến các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và yêu cầu ủy ban nhân dân phường Đức Giang bồi thường thiệt hại do việc cưỡng chế nêu trên gây ra.

Ngày 20/6/2007, ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 2527/QĐ-UBND giải quyết khiếu nại của bà Liên có nội dung: Chấp nhận khiếu nại của bà Liên; yêu cầu úy ban nhân dân phường Đức Giang bồi thường thiệt hại về nhà cửa, tài sản cho gia đình bà Liên do việc cưỡng chế xử lý vi phạm trật tự xây dựng không đủng trình tự gây ra; giao ủy ban nhân dân quận Long Biên chủ trì tố chức giải quyết dứt điểm về thỏa thuận giữa ủy ban nhân dân phường Đức Giang với bà Liên về mức đền bù, hỗ trợ để chẩm dứt khiếu kiện; nếu bà Liên không chấp nhận có quyền khởi kiện tại Tòa án nhân dân.

Thực hiện Quyết định số 2527/QĐ-ƯBND nêu trên, ngày 13/8/2007 ủy ban nhân dân quận Long Biên tổ chức hòa giải giữa bà Liên với ủy ban nhân dân phường Đức Giang, nhưng không thành.

Ngày 22/8/2007, bà Liên khởi kiện yêu cầu ủy ban nhân dân phường Đức Giang bồi thường thiệt hại về tài sản, danh dự cho bà do việc cưỡng chế xử lý vi phạm trật tự xây dựng không đúng trình tự gây ra. Tại Thông báo số 10/TB-TA ngày 19/10/2007, Tòa án nhân dân quận Long Biên, thành phố Hà Nội căn cứ vào điềm c khoản 1 Điều 168 Bộ luật Tố tụng Dân sự trả lại đơn khởi kiện cho bà Liên.

Bà Liên có đơn khiếu nại không đồng ý với Thông báo trả lại đơn khởi kiện nêu trên. Tại quyết định giải quyết khiếu nại số 187/QĐ-GQKN ngày 23/10/2007, Chánh án Tòa án nhân dân quận Long Biên, thành phố Hà Nội quyết định: Giữ nguyên thông bảo sổ 10/TB-TA ngày 19/10/2007 của Tòa án nhân dân quận Long Biên.

Ngày 25/10/2007, bà Liên có đơn khiếu nại đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội xem xét việc giải quyết khiếu nại của Chánh án Tòa án nhân dân quận Long Biên. Tại quyết định giải quyết khiếu nại số 2212/QĐ-GQKN ngày 27/11/2007, Chánh án Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội quyết định: Chấp nhận đơn khiếu nại của bà Nguyễn Thị Liên; trú tại số 668 đường Ngô Gia Tự, phường Đức Giang, quận Long Biên, thành phổ Hà Nội. Hủy quyết định giải quyết khiếu nại sổ 187/QĐ-GQKN ngày 23/10/2007 của Chảnh án Tòa án nhân dân quận Long Biên. Yêu cầu Tòa án nhân dân quận Long Biên thụ lý và giải quyết vụ án kiện theo quy định của pháp luật.

Ngày 21/4/2008, bà Liên có “Đơn tiếp tục khởi kiện” đề nghị Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội thụ lý và giải quyết vụ án. Ngày 13/5/2008, Tòa án nhân dân quận Long Biên ra Thông báo số 20/TBTL-TA về việc thụ lý lại vụ án, nhưng do vụ án phức tạp và theo yêu cầu của bà Liên, nên ngày 14/5/2008, Tòa án nhân dân quận Long Biên chuyển vụ án đề nghị Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội giải quyết theo thẩm quyền.

Tại đơn khởi kiện ngày 02/6/2008 (gửi Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội) và quá trình tố tụng, bà Liên yêu cầu: ủy ban nhân dân phường Đức Giang bồi thường thiệt hại cho bà về nhà là 250.000.000 đồng; tài sản là 1.642.000.000 đồng; mất thu nhập 06 năm là 1.158.000.000 đồng; chi phí đi khiếu kiện là 345.600.000 đồng; thuê Luật sư là 8.000.000 đồng; chi phí mua sách luật và học luật là 5.000.000 đồng; bồi thường danh sự, sức khỏe là 1.582.400.000 đồng. Tổng cộng là 5.000.000.000 đồng và lãi; đồng thời không yêu cầu Tòa án định giá tài sản.

Đại diện ủy ban nhân dân phường Đức Giang cho rằng việc phá dỡ đúng như “Biên bản dỡ bỏ công trình xây dựng trái phép” ngày 22/11/2001; cụ thể chỉ tháo dỡ toàn bộ vì kèo, toàn bộ phần tường xây dày 220cm, cao 3,5m trên diện tích 58,1m² (8,3m X 7m), dỡ 02 bộ cửa xếp bằng sắt và một khung cửa sổ sắt. về tài sản thu giữ: ủy ban nhân dân phường chỉ thu giữ các loại tài sản theo đúng như biên bản ngày 12/8/2002. Ngoài ra, ủy ban nhân dân phường Đức Giang không thu giữ bất kỳ tài sản nào khác của gia đình bà Liên, nên chỉ đồng ý trả lại cho bà Liên các tài sản mà ủy ban nhân dân phường Đức Giang đang thu giữ; các yêu cầu bồi thường thiệt hại của bà Liên đưa ra thì ủy ban nhân dân phường Đức Giang không chấp nhận, nên không yêu cầu định giá.

Tại phiên tòa sơ thẩm ngày 04/02/2010, đại diện (theo ủy quyền) của ủy ban nhân dân phường có “Đơn yêu cầu định giá” và đề nghị Hội đồng xét xử hoãn phiên tòa để định giá xác định thiệt hại cho chính xác phần cưỡng chế vượt quá. Sau khi kết thúc phần tranh luận, Hội đồng xét xử sơ thẩm vào phòng nghị án để nghị án. Do vụ án phức tạp, việc nghị án đòi hỏi phải có thời gian dài, nên Hội đồng xét xử sơ thẩm trở lại phòng xét xử thông báo cho các đương sự biết ngày, giờ và địa điểm nghe Hội đồng xét xử tuyên án. Ngày 09/02/2010, Hội đồng xét xử tiếp tục làm việc, chủ tọa phiên tòa thay mặt Hội đồng xét xử tuyên bố quay lại thủ tục hỏi và tranh luận để làm rõ lý do bà Liên chưa nhận được tài sản mà ủy ban nhân dân phường Đức Giang thu giữ khi cưỡng chế năm 2002; đồng thời hỏi lại về yêu cầu định giá thiệt hại của đại diện ủy ban nhân dân phường Đức Giang. Do tính chất phức tạp của vụ kiện, cần thu thập bổ sung tài liệu, chứng cứ và quyết định thành lập Hội đồng định giá, nên Hội đồng xét xử quyết định hoãn phiên tòa.

Bà Liên có nhiều đơn khiếu nại cho rằng thời gian nghị án của Hội đồng xét xử sơ thẩm kéo dài từ ngày 04/02/2010 đến ngày 09/02/2010, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa quay lại phần hỏi, sau đó quyết định hoãn phiên tòa, đồng thời thành lập Hội đồng định giá, trong khi bà và ủy ban nhân dân phường Đức Giang cùng có văn bản không yêu cầu định giá là không đúng quy định của pháp luật. Hơn nữa, năm 2009 Chủ tịch ủy ban nhân dân phường Đức Giang đã thay đổi (ông Nguyễn Quốc Long thay ông Nguyễn Văn Chính), nhưng Hội đồng xét xử vẫn chấp nhận luật sư bảo vệ quyền và lợi ích họp pháp cho ủy ban nhân dân phường Đức Giang mà không được sự đồng ý bằng văn bản của ông Nguyễn Quốc Long là không đúng. Tại Thông báo số 904/TB-TA ngày 30/6/2010, Chánh án Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã “Thông báo kết quả giải quyết tố cáo” cho bà Liên.

Ngày 12/7/2010 và sau đó bà Liên có nhiều đơn khiếu nại Thông báo kết quả định giá của Thẩm phán Bùi Mạnh Hùng ký ngày 25/3/2010 và Thông báo số 904/TB-TA nêu trên. Trường họp này, bà Liên đang khiếu nại quyết định giải quyết khiếu nại của Chánh án Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội. Lẽ ra, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội phải chuyển đơn khiếu nại, tố cáo của bà Liên đến Chánh án Tòa án nhân dân tối cao giải quyết theo thẩm quyền (quy định tại Điều 396 Bộ luật Tố tụng Dân sự), nhưng Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội lại đưa vụ án ra xét xử và Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án (vì lý do nguyên đơn đã được triệu tập hợp lệ lần thứ hai nhung vẫn vắng mặt) trong khi bà Liên chưa nhận được trả lời khiếu nại của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao là vi phạm tố tụng.

Vì các lẽ trên; căn cứ khoản 3 Điều 291, khoản 3 Điều 297, khoản 1, khoản 2 Điều 299 Bộ luật Tố tụng dân sự (đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật số 65/2011/QH12 ngày 29/3/2011 của Quốc hội);

QUYẾT ĐỊNH

1. Chấp nhận Quyết định kháng nghị số 433/2013/KN-DS ngày 19/9/2013 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đối với quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 53/2010/QĐST-DS ngày 23/9/2010 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội;

Hủy quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 53/2010/QĐST-DS ngày 23/9/2010 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội.