QUYẾT ĐỊNH GIÁM ĐỐC THẨM 31/2014/KDTM-GĐT NGÀY 31/07/2014 VỀ TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG

TÒA KINH TẾ TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

Ngày 31 tháng 7 năm 2014, tại trụ sở Tòa Kinh tế Tòa án nhân dân tối cao đã mở phiên tòa giám đốc thẩm xét xử vụ án kinh doanh, thương mại tranh chấp về hợp đồng tín dụng, giữa các đương sự:

Nguyên đơn: Ngân hàng Công thương Việt Nam (nay là Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam); có trụ sở tại: 108B, Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội; do ông Trương Quốc Cường làm đại diện theo Văn bản ủy quyền số 431/UQ-HĐQT-NHCT T18 ngày 30/6/2010 của Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam.

Bị đơn:

1. Bà Nguyễn Thị Mai, sinh năm 1953; trú tại: ấp 9C, xã Phong Thạnh Tây B, huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu.

2. Anh Nguyễn Hoàng Nam (không rõ năm sinh và địa chỉ);

3. Chị Nguyễn Thị Nương (không rõ năm sinh và địa chỉ);

4. Chị Nguyễn Thị cẩm (không rõ năm sinh và địa chỉ);

5. Chị Nguyễn Thị Kim Em(không rõ năm sinh);

6. Anh Nguyễn Văn Đèo, sinh năm 1988;

7. Chị Nguyễn Thị Hạnh, sinh năm 1990;

8. Anh Nguyễn Văn Phúc, sinh năm 1995; Anh Phúc, chị Kim Em, anh Đèo, chị Hạnh cùng trú tại: ấp 9C, xã Phong Thạnh Tây B, huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu.

NHẬN THẤY

Theo Đơn khởi kiện đề ngày 17/01/2008, lời trình bày của nguyên đơn trong quả trình giải quyết vụ án và các tài liệu chứng cứ khác do nguyên đơn xuất trình thì thấy:

Ngày 04/02/2004, ông Nguyễn Văn Nghét (chồng bà Nguyễn Thị Mai) có Giấy đề nghị vay vốn kiêm phương án sản xuất kinh doanh với Ngân hàng Công thương Việt Nam (nay là Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam-Chi nhánh tỉnh Bạc Liêu (sau đây gọi tắt là Ngân hàng) số tiền là 30.000.000 đồng với mục đích đầu tư xây dựng cơ bản. (Theo tài liệu có tại hồ sơ thì ông Nguyễn Văn Nghét và vợ là bà Nguyễn Thị Mai có 07 người con gồm: anh Nguyễn Hoàng Nam, chị Nguyễn Thị Nương, chị Nguyễn Thị cẩm, chị Nguyễn Thị Kim Em, anh Nguyễn Văn Đèo, chị Nguyễn Thị Hạnh và anh Nguyễn Văn Phúc. Ông Nguyễn Văn Nghét đã chết vào tháng 8/2005 (BL 33)). Đã quá thời hạn thanh toán nợ gốc và lãi nên Ngân hàng có đơn khởi kiện yêu cầu ông Ngét và bà Mai thanh toán cả gốc và lãi.

Tại các Biên bản hòa giải sau đó, Ngân hàng yêu cầu bà Nguyễn Thị Mai phải thanh toán cho Ngân Hàng cả vốn và lãi phát sinh tính đến ngày xét xử sơ thẩm 27/9/2010, cụ thể như sau: 30.000.000 đồng + 35.598.200 đồng = 65.598.200 đồng. Ngoài ra, Ngân hàng còn yêu cầu phí bị đơn phải thanh toán cả cả khoản tiền lãi quá hạn từ khi xét xử án sơ thẩm cho đến khi thi hành án xong. Trường hợp bị đơn không có khả năng thanh toán yêu cầu bán đấu giá tài sản để thu nợ.

Bị đơn bà Nguyễn Thị Mai xác nhận vợ chồng ông bà có vay 30.000.000 đồng tại Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam-Chi nhánh tỉnh Bạc Liêu, hiện vốn và lãi như Ngân hàng xác định. Tháng 8/2005, ông Nghét chết. Hiện nay bà rất khó khăn chưa đủ khả năng thanh toán nên bà đê nghị xin được thanh toán số nợ trên theo theo phương thức trả dần 3.000.000 đồng/quý cho đến khi hết số nợ là 65.598.200 đồng và lãi phát sinh trong thời hạn trả.

Tòa án có đưa các anh Nguyễn Hoàng Nam, chị Nguyễn Thị Nương, chị Nguyễn Thị cẩm, chị Nguyễn Thị Kim Em, anh Nguyễn Văn Đèo, chị Nguyên Thị Hạnh và anh Nguyễn Văn Phúc vào tham gia tố tụng với tư cách bị đơn nhưng theo các tài liệu có tại hồ sơ vụ án thì các đồng bị đơn anh Nguyễn Hoàng Nam, chị Nguyễn Thị Nương, chị Nguyễn Thị cẩm đã được tiến hành thực hiện các thủ tục thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại địa phương nhưng đến nay không tìm được dịa chỉ cụ thể.

Các đồng bị đơn chị Nguyễn Thị Kim Em, anh Nguyễn Văn Đèo, chị Nguyễn Thị Hạnh, anh Nguyễn Văn Phúc vắng mặt tại phiên tòa.

Tại Bản án kinh doanh, thưomg mại sơ thẩm số 17/2010/KDTM-ST ngày 27/9/2010, Toà án nhân dân tỉnh Bạc Liêu đã căn cứ điểm m, khoản 1, Điều 29, Điều 34 Bộ luật tố tụng dân sự; điểm c khoản 2 Điều 56Luật các tổ chức tín dụng; Pháp lệnh án phí, lệ phí Tòa án, tuyên xử:

- Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam.

- Buộc bà Nguyễn Thị Mai, anh Nguyễn Hoàng Nam, chị Nguyễn Thị Nương, chị Nguyễn Thị cẩm, chị Nguyễn Thị Kim Em, anh Nguyễn Văn Đèo, chị Nguyễn Thị Hạnh và anh Nguyễn Văn Phúc có trách nhiệm thanh toán cho Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam, (do Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Bạc Liêu nhận theo hợp đồng đã ký kết) tổng cộng vốn lãi tính đến ngày xét xử sơ thẩm (ngày 27/9/2010) là 65.598.200 đồng (sáu mươi lăm triệu năm chín mươi tám ngàn hai trăm đồng).

- Buộc bà Nguyễn Thị Mai, anh Nguyễn Hoàng Nam, chị Nguyễn Thị Nương, chị Nguyễn Thị cẩm, chị Nguyễn Thị Kim Em, anh Nguyễn Văn Đèo, chị Nguyễn Thị Hạnh và anh Nguyễn Văn Phúc có trách nhiệm trả nợ cho Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam, (do Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Bạc Liêu nhận theo hợp đồng đã ký kết) tiền lãi nợ quá hạn, tính từ ngày xét xử sơ thẩm (ngày 27/9/2010) đến khi thi hành án xong.

Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm còn có quyết định về án phí; về việc thi hành án; về quyền và thời hạn kháng cáo của các đương sự.

Ngày 09/12/2010, Tòa án nhân dân tỉnh Bạc Liêu có Công vãn số 04/2010/KN-GĐT đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao xem xét kháng nghị bản án sơ thẩm nêu trên theo thủ tục giám đốc thẩm.

Tại Quyết định kháng nghị số 45/2013/KDTM-KN ngày 22/8/2013, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Tòa Kinh tế Tòa án nhân dân tối cao xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm hủy Bản án kinh doanh, thương mại sơ thẩm số 17/2010/KDTM-ST ngày 27/9/2010 của Toà án nhân dân tỉnh Bạc Liêu; giao hồ sơ vụ án cho Toà án nhân dân tỉnh Bạc Liêu xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị chấp nhận kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

XÉT THẤY

1- Về tố tụng:

Theo Biên bản xác minh ngày 13/4/2009 của Tòa án nhân dân huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu thì ông Nguyễn Văn Nghét chết vào tháng 8 năm 2005 nhưng tại Biên bản lấy lấy lời khai của bà Mai, bà Mai khai ông Nghét chết vào năm 2004. Ngày 17/01/2008, Ngân hàng Công thương Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Bạc Liêu (tên giao dịch là Incombank - nay là Vietinbank) khởi kiện yêu cầu Tòa án buộc ông Nghét và bà Mai thanh toán 30.000.000 đồng nợ gốc và 19.329.200 đồng tiền lãi (khi ông Nghét đã chết). Tòa án chưa xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ xác định ông Nghét chết khi nào? để yêu cầu Vietinbank sửa chữa, bổ sung đơn khởi kiện cho chính xác, dẫn đến xác định không đúng địa vị tố tụng của các đương sự.

Tại Quyết định đưa vụ án ra xét xử số 19/2010/KDTM-ST ngày 12/8/2010, Toà án nhân dân tỉnh Bạc Liêu xác định bà Mai là bị đơn, còn các con bà Mai và ông Nghét là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan (BL 113) nhưng tại Bản án kinh doanh, thương mại sơ thẩm số 17/2010/KDTM- ST ngày 27/9/2010 lại xác định các con bà Mai, ông Nghét là đồng bị đơn mà không có nhận định gì về việc thay đổi địa vị tố tụng trong bản án này là không đúng, vi phạm nghiêm trong thủ tục tố tụng. Nên khi giải quyết lại vụ án, Tòa án cần xác định lại tư cách tham gia tố tụng, cũng như quyền và nghĩa vụ của bà Mai và các con của bà Mai, ông Nghét.

Tại Biên bận xác minh ngày 13/4/2009 (BL 33); Biên bản lấy lời khai ngày026/11/2009 (BL 67); Biên bản hoà giải thành ngày 26/11/2009 (BL 74) các bên đương sự đã thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết vụ án. Toà án nhân dân tỉnh Bạc Liêu đã lập Biên bản hoà giải thành và hết thời hạn 7 ngày các bên không có thắc mắc, khiếu nại gì nhưng sau đó đưa vụ án ra xét xử không nêu lý do là không đúng với quy định tại khoản 1 Điều 187 Bộ luật tố tụng dân sự.

2- Về nội dung:

Ngày 02/02/2004, ông Nguyễn Văn Nghét, sinh năm 1952 có Giấy đề nghị vay vốn kiêm phương án sản xuất kinh doanh (bà Nguyễn Thị Mai, vợ của ông Nghét có đứng tên và có chữ ký ở phần thành viên đồng sở hữu tài sản) đề nghị Vietinbank cho vay số tiền là 30.000.000 đồng. Trong hồ sơ có “Phụ kiện hợp đồng tín dụng số 01/PKHĐTĐ04050514” ngày 12/02/2005 về việc việc gia hạn thời hạn cho vay (ông Nghét đứng tên phụ kiện hợp đồng, bà Nguyễn Thị Mai không ký phụ lục hợp đồng này). Bà Mai, vợ ông Nghét thừa nhận vào năm 2004, vợ chồng bà có vaỵ tiền của Vietinbank để nuôi tôm, chưa trả nợ gốc cộng lãi. Nay ông Nghét chết, bà đồng ý trả nợ thay ông Nghét gốc và lãi theo phương thức mỗi quỷ trả 3.000.000 đồng cho đến khi trả hết nợ 65.598.500 đồng và lãi phát sinh trong thời hạn trả. Trong trường hợp này, Tòa án buộc bà Mai có nghĩa vụ trả nợ cho Vietinbank là có căn cứ. Tuy nhiên, quá trình giải quyết vụ án,Tòa án có lấy lời khai của anh Đèo, anh Phúc (con của bà Mai, ông Nghét) thì cả hai người này đều xin uỷ quyền cho bà Mai toàn quyền quyết định và định đoạt đối với tài sản của cha mẹ (BL 76); còn những người khác không có lời khai; đồng thời, hồ sơ vụ án không thể hiện ông Nghét chết có để lại di sản thừa kế hay không? nên nếu ông Nghét có để lại di sản thừa kế thì những người thừa kế di sản của ông Nghét chỉ phải thanh toán trong phạm vi phần di sản mà họ được hưởng. Nhưng Toà án nhân dân tỉnh Bạc Liêu lại quyết định buộc bà Mai và 7 người con chung với ông Nghét có trách nhiệm thanh toán 65.598.200 đồng nợ gốc và lãi của Vietinbank thay cho ông Nghét và án phí là không đủ căn cứ; cũng như không xác định rõ trách nhiệm trả nợ của mỗi người là không đúng.

Vì các lẽ trên, căn cứ vào khoản 2 Điều 291, khoản 3 Điều 297, Điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2011),

QUYẾT ĐỊNH

1. Hủy Bản án kinh doanh, thương mại sơ thẩm số 17/2010/KDTM-ST ngày 27/9/2010 của Toà án nhân dân tỉnh Bạc Liêu về vụ án kinh doanh, thương mại tranh chấp hợp đồng tín dụng giữa nguyên đơn là Ngân hàng Công thương Việt Nam (nay là Ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam) với bị đơn là bà Nguyễn Thị Mai, anh Nguyễn Hoàng Nam, chị Nguyễn Thị Nương, chị Nguyễn Thị cẩm, chị Nguyễn Thị Kim Em, chị Nguyễn Văn Đèo, chị Nguyễn Thị Hạnh và anh Nguyễn Văn Phúc.