QUYẾT ĐỊNH GIÁM ĐỐC THẨM 115/2014/DS-GĐT NGÀY 25/03/2014 VỀ VỤ ÁN TRANH CHẤP QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT 

TÒA DÂN SỰ TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

Họp phiên tòa ngày 25/3/2014 tại trụ sở Tòa án nhân dân tối cao để xét xử giám đốc thẩm vụ án dân sự “Tranh chấp quyền sử dụng đất”. Do có kháng nghị số 03/2014/KN-DS ngày 06/01/2014 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đối với bản án dân sự phúc thẩm số 13/DSPT ngày 21/01/2011 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định; giữa các đương sự:

Nguyên đơn:

1. Ông Nguyễn Văn Minh, sinh năm 1945;

2. Bà Đào Thị Mạnh, sinh năm 1955

Cùng trú tại thôn Tân Đức, xã Nhơn Mỹ, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định.

Bị đơn: Bà Đào Thị Khế, sinh năm 1938; trú tại thôn Tân Đức, Nhơn Mỹ, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định.

NHẬN THẤY

Theo đơn khởi kiện ngày 20-1-2010 và trong quá trình tổ tụng, nguyên đơn là ông Minh, bà Mạnh trình bày: cha mẹ ông Minh (là cụ Nguyễn Đính và cụ Nguyễn Thị Chấn) chết có để lại cho vợ chồng ông bà một thửa đất thổ cư khoảng 3 sào tương đương 1.500m² (có tứ cận). Ở phía Nam của thửa đất ông bà có xây dựng một ngôi nhà cách tường nhà ông Bảy 1,8m dùng để buôn bán nhỏ và sửa xe đạp.

Ngày 20-4-1989 vợ chồng ông bà bán ngôi nhà này gắn liền với 80m² đất cho bà Đào Thị Giàu (chị ruột bà Mạnh) với giá 160.000đ. Hai bên xác lập giấy mua bán viết tay, không có chứng thực. Trong giấy mua bán có thỏa thuận, sau này bà Giàu không có nhu càu sử dụng nữa thì sẽ nhượng lại cho ông bà.

Bà Giàu ở được 1 năm thì bán nhà đất nêu trên cho bà Đào Thị Khế (cũng là chị ruột của bà Mạnh và bà Giàu) không có sự chứng kiến và đồng ý của ông bà. Ông bà có khiếu nại lên Ủy ban nhân dân xã nhưng không được giải quyết.

Năm 1996 lúc vợ chồng ông bà đi làm ăn xa, bà Khế tháo dỡ hàng rào dây thép gai ông Mạnh đã rào trước đây để làm ranh giới đất, bà Khế xây dựng một bức tường dài từ trước đến sau và lấn chiếm của ông bà 90m² đất để xây dựng chuồng heo và nhà chài. Nay ông bà yêu cầu bà Khế tháo dỡ chuồng heo và công trình trên đất để trả 90m² đất cho ông bà.

Bị đơn là bà Đào Thị Khế trình bày: Bà là chị ruột của bà Mạnh và bà Giàu. Trước 1988 bà Giàu sống ở quê chồng ở tỉnh Đồng Nai, nhưng vì mâu thuẫn gia đình nên năm 1988 bà Giàu về quê mua của vợ chồng ông Minh, bà Mạnh một ngôi nhà (là quán sửa xe) lọp tole, chiều ngang 4m, diện tích ghi 20 tấm tole, diện tích đất trống trong giấy chuyển nhượng ghi là đi về phía sau 20m ở phía Nam thửa đất của vợ chồng ông Minh, bà Mạnh để sinh sống.

Đến tháng 4/1990, bà Giàu bán nhà và đất trên cho bà với giá 1.300.000 đồng. Giấy chuyển nhượng được cháu ruột của hai chị em bà (là anh Đào Xuân Võ) lập ngày 17-4-1990, có 2 nhân chứng liền kề là ông Phan Văn Bảy và ông Nguyễn Văn Minh xác nhận diện tích chuyển nhượng là 189m² có tứ cận: Đông giáp đất gò cao của ông Sáu, Nam giáp nhà và đất ông Phan Văn Bảy, Bắc giáp đất còn lại của ông Nguyễn Văn Minh. Trên đất có ngôi nhà 24m² (dài 6m, rộng 4m). Trong giấy thỏa thuận có ghi kèm theo giấy chuyển nhượng đất giữa ông Minh và bà Giàu.

Năm 1993 bà được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (gồm nhiều thửa) trong đó thửa đang tranh chấp là thửa 612 tờ bản đồ số 5 chỉ ghi 85m², do giấy chứng nhận không ghi đúng diện tích đất bà đã nhận chuyện nhượng và đang sử dụng nên bà không nhận giấy chứng nhận mà tiếp tục khiếu nại yêu cầu chính quyền điều chỉnh lại diện tích ghi trong giấy chứng nhận, nhưng do tranh chấp đất với ông Minh nên chưa được giải quyết.

Năm 1994 bà thuê ông Sáu Hùng xây tường phía Bắc để làm ranh giới phân định phần đất của bà với đất của ông Minh, bà Mạnh; đồng thời xây tường rào phía Tây ngăn cách với đất Gò cao, xây chuồng heo và sử dụng ổn định cho đến nay. Vì vậy, việc vợ chồng ông Minh, bà Mạnh tranh chấp 90m² đất và cho rằng bà lấn chiếm là không đúng, nên bà không chấp nhận.

Với nội dung trên;

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 71/2010/DS-ST ngày 28-9-2010 Tòa án nhân dân huyện An Nhơn quyết định:

Bác yêu càu tranh chấp đất của ông Nguyễn Văn Minh, bà Đào Thị Mạnh với bà Đào Thị Khế phàn diện tích 98,4m² thuộc thửa 612, tờ bản đồ số 5 tại Tân Đức, Nhơn Mỹ, An Nhơn, Bình Định.

Ngoài ra Tòa án cấp sơ thẩm còn quyết định về án phí và quyền kháng cáo của các đương sự.

Sau khi xét xử sơ thẩm, ngày 11-10-2010 ông Minh, bà Mạnh kháng cáo bản án sơ thẩm nêu trên.

Tại bản án dân sự phúc thẩm số 13/2011/DS-PT ngày 21-1-2011 Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định quyết định:

Không chấp nhận yêu cầu của vợ chồng ông Nguyễn Văn Minh, bà Đào Thị Manh về việc tranh chấp quyền sử dụng đất với bà Đào Thị Khế phần diện tích đất theo đo đạc thực tế 98,4m² thuộc thửa 612, tờ bản đồ số 5 tọa lạc tại thôn Tân Đức, xã Nhơn Mỹ, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định hiện do bà Đào Thị Khế đang quản lý, sử dụng; có giới cận kích thước như sau:

Chiều ngang phía Đông giữa tường nhà bà Đào Thị Khế và ông Phan Văn Bảy là l,8m, chiều ngang phía Tây giáp giữa nhà và đất bà Nguyễn Thị Hoàng và ông Phan Văn Bảy là 6m. Chiều dài phía Nam giáp nhà và đất ông Phan Văn Bảy là 30,4m (có sơ đồ hiện trang kèm theo).

Ngoài ra, Tòa án cấp phúc thẩm còn tuyên về án phí.

Sau khi xét xử phúc thẩm, ngày 26-4-2011, ông Minh, bà Mạnh có đơn khiếu nại đối với bản án dân sự phúc thẩm nêu trên.

Tại Công văn số 1500 ngày 26-4-2011 Ban Dân nguyện của Ủy ban thường vụ Quốc hội chuyển đơn của ông Minh, bà Mạnh đến Tòa án nhân dân tối cao đề nghị xem xét giải quyết theo thẩm quyền.

Tại Công văn số 708/CATX-ĐTTTXH ngày 10-9-2012 của Công an thị xã An Nhơn kiến nghị, đề nghị Tòa án nhân dân tối cao xem xét đơn khiếu nại của ông Minh, bà Manh.

Tại Quyết định số 03/2014/KN-DS ngày 06/01/2014 Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã kháng nghị đối với bản án dân sự phúc tham số 13/2011/DS-PT ngày 21-1-2011 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định; với nhận định:

- Giấy chuyển nhượng nhà ở năm 1990 có chữ ký của ông Nguyễn Văn Minh (nguyên đơn) là người có đất giáp ranh, nhưng ông Minh không thừa nhận chữ ký của ông trong giấy chuyển nhượng nhà ở này nên cần phải giám định chữ ký của ông Minh tại “Giấy chuyển nhượng nhà ở” năm 1990 thì mới có đủ căn cứ để giải quyết vụ án.

- Mặt khác, cần thu thập hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà Khế để xem xét việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có đúng trình tự, thủ tục pháp luật quy định không?

- Ý kiến của Ủy ban nhân dân huyện An Nhơn như thế nào về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Khế năm 1993.

-  Có việc bà Khế khiếu nại việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ghi thiếu diện tích so với diện tích thực tế bà sử dụng không?

Các vấn đề trên chưa được làm rõ, nhưng Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm không chấp nhận yêu cầu của vợ chồng ông Minh và bà Mạnh là chưa đủ căn cứ.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhất trí với nội dung kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

XÉT THẤY

Căn cứ vào các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, thì ông Nguyễn Văn Minh và bà Đào Thị Mạnh cho rằng ngày 20/4/1988 ông bà có chuyển nhượng nhà đất cho bà Đào Thị Giàu với giá 160.000 đồng và thỏa thuận sau này bà Giàu không ở nữa thì chuyển nhượng lại cho ông bà, việc chuyển nhượng nhà đất có lập giấy viết tay. Nhưng ngày 17/4/1990 bà Giàu đã lập giấy viết tay chuyển nhượng cho bà Đào Thị Khế mà không có sự đồng ý của ông bà; ông bà đã khiếu nại đến chính quyền địa phương nhưng chưa được giải quyết. Năm 1996, trong lúc ông bà đi làm ăn xa thì bà Khế đã tháo dỡ hàng rào kẽm gai của ông bà và xây tường rào kéo dài từ phía trước đất ra đến phía sau đất giáp với phàn đất bỏ hoang nên lấn sang đất của ông bà 90m². Nay ông bà yêu cầu bà Khế trả lại phần đất đã lấn chiếm.

Bà Đào Thị Khế cho rằng ngày 17/4/1990 bà nhận chuyển nhượng của bà Đào Thị Giàu một căn nhà trên diện tích đất là 189m² với giá 1.300.000 đồng, việc mua bán chuyển nhượng nhà đất có lập giấy viết tay do cháu ruột của bà là anh Đào Xuân Võ lập, có hai người làm chứng có đất liền kề là ông Phan Văn Bảy và ông Nguyễn Văn Minh (nguyên đơn) ký tên vào giấy chuyển nhượng nhà đất. Bà không lấn đất của vợ chồng ông Minh, bà Mạnh nên không đồng ý với yêu cầu của ông Minh, bà Mạnh.

Xét thấy tại “Giấy chuyển nhượng nhà ở” ngày 17/4/1990 giữa bà Đào Thị Giàu với bà Đào Thị Khế có nội dung chuyển nhượng diện tích đất 189m², trên đất có căn nhà diện tích 24m², có nêu rõ tứ cận đất với giá tiền 1.300.000 đồng và tại “Giấy chuyển nhượng nhà ở” năm 1990 này có chữ ký của ông Nguyễn Văn Minh (nguyên đơn) là người có đất giáp ranh, nhưng ông Minh không thừa nhận chữ ký của ông, do vậy cần phải tiến hành giám định chữ ký của ông Minh tại “Giấy chuyển nhượng nhà ở” năm 1990 thì mới có đủ căn cứ để giải quyết vụ án.

Ngoài ra, bà Đào Thị Khế được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 1993 gồm nhiều thửa, trong đó có thửa 612 (đang tranh chấp một phần đất của thửa 612) nhưng diện tích đất ghi trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là 85m² trong khi diện tích đất bà Khế đang sử dụng nhiều hơn diện tích ghi trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Do đó, cần thu thập hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà Khế để xem xét việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có đúng trình tự, thủ tục pháp luật quy định không? Bà Khế kê khai, đăng ký diện tích là bao nhiêu, khi lập hồ sơ có tiến hành đo đạc không và những người có đất giáp ranh có ký xác nhận không? Cơ quan chuyên môn (Ủy ban nhân dân huyện An Nhơn) có ý kiến như thế nào về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Khế năm 1993. Bà Khế khai sau khi được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bà Khế khiếu nại về việc thửa 612 của bà Khế ghi thiếu diện tích so với diện tích thực tế bà sử dụng, hiện nay khiếu nại của bà Khế đã được giải quyết như thế nào.

Những vấn đề trên chưa được làm rõ nhưng Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm không chấp nhận yêu cầu của vợ chồng ông Minh và bà Mạnh là chưa đủ căn cứ. Vì vậy, kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Tòa Dân sự Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm hủy cả bản án dân sự phúc thẩm và bản án dân sự sơ thẩm nêu trên, giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định xét xử sơ thẩm lại là có căn cứ chấp nhận.

Bởi các lẽ trên, căn cứ vào khoản 2 Điều 291, khoản 3 Điều 297 và Điều 299 của Bộ luật tố tụng dân sự;

QUYẾT ĐỊNH

Hủy bản án dân sự phúc thẩm số 13/2011/DSPT ngày 21/01/2011 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định và bản án dân sự sơ thẩm số 71/2010/DSST ngày 28/9/2010 của Tòa án nhân dân huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định về vụ án “Tranh chấp quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn là ông Nguyễn Văn Minh, bà Đào Thị Mạnh với bị đơn là bà Đào Thị Khế.