QUYẾT ĐỊNH GIÁM ĐỐC THẨM 32/2014/DS-GĐT NGÀY 11/7/2014 VỀ VỤ ÁN TRANH CHẤP QUYỀN SỞ HỮU NHÀ

TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

…….

Ngày 11/7/2014, tại trụ sở Tòa án nhân dân tối cao mở phiên tòa giám đốc thẩm xét xử vụ án dân sự “Tranh chấp quyền sở hữu nhà” giữa các đương sự:

Nguyên đơn: Jacques Võ Khắc Minh sinh năm 1941; trú tại số 1247/81B Huỳnh Tấn Phát, khu phố 4, phường Phú Thuận, quận 7, thành phố Hồ Chí Minh; ủy quyền cho bà Nguyễn Thị Tuyết sinh năm 1964 đại diện_.

Bị đơn: Võ Thị Đông Phương sinh năm 1955; trú tại số 29 Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

1. Mauricette Võ Khắc Minh (tên gọi khác là Barabas) sinh năm 1944, địa chỉ: 45 La Barque, Doix (85200), France; uỷ quyền cho ông Jacques Võ Khắc Minh sinh năm 1941 đại diện.

2.Võ Thị Đông Thanh sinh năm 1959; trú tại ấp Bến Đáy B, xã My Long Bắc, huyện Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh.

3.Võ Thị Đông Thảo sinh năm 1962; trú tại số 29, Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh.

4. Phạm Thị Tuyết (tức Võ Thị Đông Nghi) sinh năm 1969; trú tại số 29, Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh.

5. Dương Ngọc Minh sinh năm 1970; trú tại số 250 Khánh Hội, phường 6, quận 4, thành phố Hồ Chí Minh.

Các ông, bà Võ Thị Đông Thanh, Võ Thị Đông Thảo, Phạm Thị Tuyết và Dương Ngọc Minh ủy quyền cho bà Võ Thị Đông Phương đại diện.

6.Võ Khắc Minh Tân sinh năm 1985; trú tại số 29, Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh.

NHẬN THẤY

Tại đơn khởi kiện ngày 04-4-2001 và trong quá trình tố tụng, nguyên đơn là ông Jacques Võ Khắc Minh do bà Nguyễn Thị Tuyết đại diện theo ủy quyền trình bày:

Ông là Việt kiều Pháp. Do muốn mua nhà tại thành phố Hồ Chí Minh để sau khi về hưu thì cả gia đình ông sẽ hồi hương về Việt Nam, đồng thời để cha là cụ Võ Văn Hợi, mẹ kế là cụ Dương Thị Ngọc Ánh và các em cùng cha khác mẹ gồm Võ Thị Đông Phương, Võ Thị Đông Thanh, Võ Thị Đông Thảo chuyển từ tỉnh Trà Vinh lên thành phố Hồ Chí Minh sinh sống. Năm 1989, ông đã nhiều lần gửi thuốc tây từ Pháp về Việt Nam (có lần ông trực tiếp mang thuốc về) để bà Phương bán và ông gửi thêm tiền về để bà Phương mua căn nhà 23B nay là căn nhà số 29 Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh của bà Nguyễn Thị Thân vào ngày 19-9-1989. Ngày 19-3-1990, bà Phương đại diện cho ông ký hợp đồng thuê ông Võ Thanh Liêm (kiến trúc sư) xây nhà, ông không đồng ý với hợp đồng này nên ngày 5-4-1990 ông ký lại “hợp đồng giao nhận thi công’’ với ông Võ Thanh Liêm, trong hợp đồng có bà Phương cùng ký với mục đích để bà Phương đại diện trông coi việc xây dựng nhà khi ông trở về Pháp. Bà Phương có gửi thư báo cho ông về tiến độ xây dựng nhà và Bảng chiết tính tiền mua nhà, xây dựng lại nhà, tổng cộng là 45 lượng vàng. Ông đã giao đủ số vàng trên cho bà Phương. Do đó, căn nhà 29, Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh là của ông. Ông yêu cầu bà Võ Thị Đông Phương trả căn nhà 29 này cho ông.

Bị đơn là bà Võ Thị Đông Phương trình bày:

Bà thừa nhận ông Minh có gửi tiền và thuốc tây về cho bà bán lấy tiền mua căn nhà 23B nay là căn nhà 29 Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh. Tại thời điểm mua nhà (ngày 19-9-1989) bà chưa có hộ khẩu tại thành phố Hồ Chí Minh nên bà đã nhờ cha mẹ nuôi là vợ chồng cụ Lê Văn Cầm, cụ Nguyễn Thị Một đứng tên giùm tại văn tự mua bán nhà và giấy phép xây dựng nhà ngày 26-4-1990. Ngày 03-4-1990, vợ chồng cụ Cầm đã sang tên lại cho bà quyền sở hữu căn nhà này.

Bảng chiết tính mà bà gửi cho ông Minh là do bà viết; tổng số tiền mua nhà và xây dụng nhà là 45 lượng vàng nhưng bà chỉ nhận của ông Minh 36 lượng vàng, số vàng còn lại do bà bỏ ra.

Ông Minh không nhờ bà mua nhà hộ ông Minh, bà cũng không đứng tên hộ ông Minh. Ngôi nhà đang tranh chấp bà mua để cho anh em cùng ở; làm ăn học hành. Bà không đồng ý trả nhà cho ông Minh. Đề nghị Tòa án công nhận căn nhà đang tranh chấp thuộc sở hữu của 05 anh em (bà, Thảo, Tuyết, Minh, Tân). Trong quá trình sử dụng nhà, bà có sửa chữa lại nhà, nhưng bà không yêu cầu trả lại chi phí sửa chữa cho bà.

Ngày 3/12/2003, bà có đơn phản tố cho rằng ông Minh còn nợ bà số tiền 41.500F tương đương 22 lượng vàng nên yêu cầu ông Minh trả lại số tiền này cho bà. Tại phiên toà sơ thẩm ngày 25/5/2010, bà chỉ yêu cầu Toà án công nhận quyền sở hữu căn nhà 29 nêu trên cho bà mà không yêu cầu Toà án xem xét việc ông Minh nợ tiền của bà).

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là bà Võ Thị Đông Thảo, bà Võ Thị Đông Thanh (đều là em của bà Phương), bà Võ Thị Đông Nghi (tức Phạm Thị Tuyết, em nuôi bà Phương) và ông Dương Ngọc Minh (em trai bà Phương) do bà Võ Thị Đông Phương đại diện theo ủy quyền trình bày: Căn nhà đang có tranh chấpdo ông Jacques Võ Khắc Minh cho tiền bà Phương để mua nhà cho anh chị em ở từ năm 1990, các ông bà đã chuyển về ở chung với bà Phương nên không đồng ý với yêu cầu của ông Minh.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là anh Võ Khắc Minh Tân trình bày: Anh là cháu của bà Phương và hiện đang cư trú tại căn nhà số 29 nêu trên. Anh không đồng ý với yêu cầu của ông Minh, xin được vắng mặt khi giải quyết vụ án

Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 763/2011/DSST ngày 1/6/2011, Toà án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh quyết định:

Chấp nhận một phần yêu cầu của ông Jacques Võ Khắc Minh

Giao dịch dân sự giữa ông Jacques Võ Khắc Minh và bà Võ Thị Đông Phương về việc mua và đứng tên dùm căn nhà 23B Cư xá Đô Thành phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh là giao dịch dân sự vô hiệu.

Bà Võ Thị Đông Phương có trách nhiệm trả lại 3.137.175.000đ (gồm 1.697.850.000đ tương đương 45 lượng vàng SJC và số tiền 1.439.325.000đ) cho vợ chồng ông Jacques Võ Khắc Minh, bà Mauricette Võ Khắc Minh.

Bà Võ Thị Đông Phương được sở hữu căn nhà 23B Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh. Bà Phương được quyền liên hệ với cơ quan thẩm quyền để làm lại chủ quyền căn nhà theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, Toà án cấp sơ thẩm còn quyết định về án phí và tuyên quyền kháng cáo của các đương sự.

Ngày 3/6/2011, ông Jacques Võ Khắc Minh có đơn kháng cáo yêu cầu công nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất đối với căn nhà 29 cho ông. Buộc bà Phương và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có trách nhiệm giao trả căn nhà trên cho ông và xin không phải chịu án phí dân sự sơ thẩm.

Ngày 08, 10-6-2011, bà Võ Thị Đông Phương, bà Võ Thị Đông Thanh, bà Phạm Thị Tuyết và bà Võ Thị Đông Thảo có đơn kháng cáo yêu cầu công nhận căn nhà số 29 là tài sản chung của 05 anh chị em bà.

Tại Bản án dân sự phúc thẩm 62/2011/DSPT ngày 22-12-2011, Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh quyết định:

Sửa Bản án dân sự sơ thẩm nêu trên.

Chấp nhận toàn bộ yêu cầu của ông Jacques Võ Khắc Minh.

Ông Jacques Võ Khắc Minh được sở hữu toàn bộ căn nhà số 23B (nay là số 29) đường số1, Cư xá Đô Thành, thuộc phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh và quyền sử dụng đất ở căn nhà 23B (Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh).

Ông Jacques Võ Khắc Minh có quyền đến các cơ quan có thẩm quyền để hoàn tất thủ tục đứng tên quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất ở căn nhà 23B đường số 1, Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh (số mới 29).

Buộc bà Võ Thị Đông Phương và những người có quyền và nghĩa vụ liên quan căn nhà trên có trách nhiệm giao toàn bộ căn nhà (nguyên trạng) số 23B cho ông Jacques Võ Khắc Minh (số mới 29).

Kiến nghị ủy ban nhân dân quận 3, thành phố Hồ Chí Minh thu hồi giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất ở số nhà 23B, đường số 1, Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh hiện Ủy ban nhân dân quận 3 cấp cho bà Võ Thị Đông Phương đứng tên đại diện.

Ngoài ra, Tòa án cấp phúc thẩm còn quyết định về án phí.

Sau khi xét xử phúc thẩm, bà Võ Thị Đông Phương, bà Phạm Thị Tuyết, bà Võ Thị Đông Thanh, ông Dương Ngọc Minh có đơn đề nghị yêu cầu xem xét lại vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm.                                                                                        .

Tại Quyết định kháng nghị số 142/2014/KN-DS ngày 29-4-2014, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao kháng nghị Bản án dân sự phúc thẩm số 62/2011/DSPT ngày 22-12-2011 của Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh; đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm hủy toàn bộ Bản án dân sự phúc thẩm nêu trên; giao hồ sơ vụ án cho Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh xét xử phúc thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhất trí với kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

XÉT THẤY

Ông Jacques Võ Khắc Minh khởi kiện cho rằng ông gửi tiền và nhiều lần gửi thuốc về cho bà Võ Thị Đông Phương bán để bà Phương mua nhà, xây lại nhà với tổng chi phí là 45,23 lượng vàng; đồng thời ông nhờ bà Phương đứng tên giùm ông căn nhà số 23 B (nay là số 29) Cư xá Đô Thành, phường 4, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh. Do đó, ông yêu cầu bà Phương trả căn nhà số 29 Cư xá Đô Thành nêu trên.

Bà Võ Thị Đông Phương thừa nhận toàn bộ tiền mua nhà và xây dựng căn nhà 29 nêu trên là do ông Minh bỏ tiền ra thông qua việc gửi tiền và thuốc về cho bà bán để mua nhà cho các anh chị em ở nhưng tại biên bản đối chất ngày 24-8-2009 và ngày 28-6-2010, bà Phương lại khai tiền mua nhà và xây dựng nhà là 45 lượng vàng nhưng bà chỉ nhận của ông Minh 36 lượng vàng từ tiền và thuốc ông Minh gửi về cho bà, số vàng còn lại do bà bỏ ra, bà không đứng tên giùm ông Minh căn nhà số 29 Cư xá Đô Thành nên bà Phương không đồng ý với yêu cầu của ông Minh.

Căn cứ các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án thể hiện: Ngày 19-3-1990, bà Phương ký “Hợp đồng giao nhận thi công” thuê ông Võ Thanh Liêm xây dựng lại căn nhà 23B Cư xá Đô Thành nhưng ông Minh không đồng ý nên ngày 05-4-1990, các bên phải ký lại “Hợp đồng giao nhận thi công” và ông Minh có ký vào hợp đồng này. Sau khi đã mua nhà, bà Phương gửi thư cho ông Minh thông báo về việc phá nhà cũ, khởi công xây dựng nhà mới và thời gian đổ nóc nhà (thư ngày 15-4-1990 và ngày 16-4-1990). Sau khi xây dựng nhà xong, bà Phương gửi cho ông Minh Bản chiết tính do bà Phương viết và ghi rõ số tiền mua nhà 17 lượng, cất lại nhà 28 lượng, cộng là 45 lượng vàng; còn thiếu 10 lượng vàng. Quá trình giải quyết vụ án bà Phương thừa nhận 10 lượng vàng còn thiếu ông Minh đã gửi thuốc về cho bà Phương bán và đã trả xong số vàng còn thiếu này nên ông Minh không còn nợ bà Phương 10 lượng vàng còn thiếu nữa.

Theo nội dung các bức thư của bà Võ Thị Đông Thanh và bà Võ Thị Đông Thảo (là em của bà Phương) gửi cho ông Minh còn cho thấy căn nhà đang tranh chấp là của ông Minh (các thư ngày 22-2-2000, 12-9-2000, 24-5-2000, 04-9-2000). Tại thư ngày 22-6-1990, ông Dương Chí Sanh viết cho ông Minh (ông Sanh, là người giới thiệu kiến trúc sư Võ Thanh Liêm xây nhà cho ông Minh, hiện ông Sanh đã chết) có nội dung ông Sanh thông báo với ông Minh rằng nhà đang xây phẩm chất công trình rất tốt, ông Minh yên trí. Mặt khác, theo lời khai của chị Dương Thị My My (là cháu bà Phương) thì căn nhà 29 Cư xá Đô Thành do ông Minh gửi tiền và thuốc về để xây nhà; ông Minh có nói với ông nội để sau này lớn tuổi ông Minh sẽ về Việt Nam ở.

Do đó, có cơ sở xác định ông Minh gửi tiền và thuốc cho bà Phương bán để mua nhà, xây nhà cho ông Minh sau này về Việt Nam ở cũng như trước mắt để các con có chỗ ở làm ăn ở thành phố. Tòa án cấp sơ thẩm xác định ông Minh gửi 45 lượng vàng cho bà Phương để nhờ bà Phương mua nhà, xây nhà cho ông Minh, nhưng lại cho rằng ông Minh chưa đủ điều kiện đứng tên quyền sở hữu nhà tại Việt Nam là chưa đúng; Tòa án cấp phúc thẩm công nhận cho ông Minh được quyền sở hữu căn nhà 29B Cư xá Đô Thành mà không tính công sức của bà Phương cũng chưa đúng. Lẽ ra, trong trường hợp này, Tòa án các cấp cần xác định số tiền gốc mua nhà và xây nhà là của ông Minh, phần giá trị chênh lệch so với giá lúc mua, xây nhà thì chia đôi cho ông Minh và bà Phương, mới đảm bảo quyền lợi của bà Phương.

Về tố tụng: Ngày 29-12-2011, ông Minh chết nên Tòa án cần đưa những người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của ông Minh vào tham gia tố tụng.

Vì các lẽ trên, căn cứ khoản 3 Điều 291; khoản 3 Điều 297 và khoản 2 Điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự (đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật số 65/2011/QH12 ngày 29-3-2011 của Quốc hội);

QUYẾT ĐỊNH

1. Huỷ toàn bộ Bản án dân sự phúc thẩm số 62/2011/DSPT ngày 22/12/2011 của Toà Phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh và huỷ toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 763/2011/DSST ngày 1/6/2011 của Toà án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh về vụ án “tranh chấp quyền sở hữu nhà” giữa nguyên đơn là ông Jacques Võ Khắc Minh với bị đơn là bà Võ Thị Đông Phương; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là bà Mauricette Võ Khắc Minh, bà Võ Thị Đông Thanh, bà Võ Thị Đông Thảo, bà Phạm Thị Tuyết, ông Dương Ngọc Minh và anh Võ Khắc Minh Tân.

2. Giao hồ sơ vụ án cho Toà án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.