QUYẾT ĐỊNH GIÁM ĐỐC THẨM 34/2014/DS-GĐT NGÀY 11/07/2014 VỀ VỤ ÁN TRANH CHẤP ĐÒI TÀI SẢN

TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

Ngày 11-7-2014, tại trụ sở Tòa án nhân dân tối cao mở phiên tòa giám đốc thẩm xét xử vụ án dân sự về “Tranh chấp đòi tài sản” giữa các đương sự:

Nguyên đơn:

1. Trần Thị Vân (Vàng), sinh năm 1929, trú tại 62A Mậu Thân, phường An Nghiệp, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ;

2. Trần Kim Anh, sinh năm 1938, trú tại  212/9 Nguyễn Thiện Thuật, Phường 3, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh;

3. Trần Kim Nguyên (Phan Nguyen Kim), sinh năm 1935, trú tại 559 Marlin Court, Redwood City, CA 94065;

4. Trần Công Minh, sinh năm 1943, trú tại 3602, Thornton Ave #05 Fremont CA 94536 USA;

5. Trần Kim Loan (Tran Loan Kim), sinh năm 1940, trú tại 1170 Webstersreet # 102 San Francisco CA 94115.

Ông Nguyên, ông Minh và bà Loan đều uỷ quyền cho bà Vân và bà Kim Anh đại diện.

6. Trần Công Đồng, chết năm 2002;

Những người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của ông Đồng:

- Trần Thị Rang (vợ ông Đồng), sinh năm 1932;

- Trần Công Bình, sinh năm 1973;

- Trần Thị Nam Phương, sinh năm 1970;

Cùng trú tại: 2/1 đường Lê Sát, phường Mỹ Bình, thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang;

Anh Bình uỷ quyền cho bà Vân, bà Kim Anh đại diện.

- Trần Công Thượng, sinh năm 1953, trú tại: A204 chung cư Phú Lợi, Phường 7, Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh.

Bị đơn: Lý Quốc Ngọc, sinh năm 1947 và vợ là Huỳnh Thị Thoại, sinh năm 1954, cùng trú tại 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang;

Ông Ngọc uỷ quyền cho bà Thoại đại diện.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

1. Lý Chánh Kim, sinh năm 1974;

2. Lý Hồng Trinh, sinh năm 1977;

3. Lý Hồng Khanh, sinh năm 1980;

4. Lý Chánh Lương, sinh năm 1983;

5. Lý Chánh Quang, sinh năm 1985.

Cùng trú tại 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang.

NHẬN THẤY

Tại đơn khiếu nại ngày 06-9-1995 và quá trình tham gia tố tụng, nguyên đơn là ông Trần Công Hầu, ông Trần Kim Nguyên, bà Trần Thị Loan, bà Trần Thị Vân (Vàng), bà Trần Kim Anh trình bày:

Cụ Trần Văn Dương (chết năm 1984), cụ Lê Thị Xuyến (chết năm 1982) có 10 người con gồm: bà Trần Thị Lê (chết năm 2000, độc thân), bà Trần Kim Huê (chết năm 2005, độc thân), ông Trần Công Đồng (chết năm 2002, có vợ là bà Nguyễn Thị Rang và 03 người con là anh Trần Công Minh, anh Trần Công Thương, chị Trần Nam Phương), bà Trần Kim Lượng (chết năm 1978, độc thân), ông Trần Công Hầu (định cư tại Mỹ), bà Trần Thị Vân (Vàng), ông Trần Kim Nguyên (định cư tại Mỹ), bà Trần Kim Loan (định cư tại Mỹ), ông Trần Công Minh (định cư tại Mỹ) và bà Trần Kim Anh.

Cụ Dương và cụ Xuyến có một nền nhà lát gạch tàu xây đá kè xung quanh (có chỗ cao 2m, có chỗ cao 3m vì nền đất thấp nên xây đá kè cho cao bằng mặt đường) ngang 7m dài 20m toạ lạc tại tổ 16, ấp Vĩnh Phước, xã Vĩnh Tế (nay là số 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam) thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang. Năm 1945, hai cụ cho cụ Ba Hoạch (cha của ông Lý Quốc Ngọc) mượn để cất mái trại bán tạp hoá.

Khi cha mẹ qua đời, các ông bà vẫn cho cụ Ba Hoạch tiếp tục ở nhờ. Do điều kiện sinh sống các ông bà đều ở xa, chỉ còn hai người chị là bà Lê và bà Huê ở lại trông phủ thờ. Khi vợ chồng cụ Ba Hoạch mất, ông Ngọc có hỏi bà Huê và bà Lê cất thêm nhà vệ sinh và nhà kho, do còn đất trống phía sau nên bà Huê và bà Lê đồng ý.

Năm 1995, do mở đường, có giải tỏa một phần lộ giới ông Ngọc đã lừa dối bà Lê và bà Huê ký vào giấy xin sửa nhà nhưng thực tế là giấy chuyển nhượng nền nhà giá 10 cây vàng, do hai bà tin ông Ngọc nên đã ký giấy. Bà Lê và bà Huê xác định chưa nhận vàng của ông Ngọc và ông Ngọc cũng thừa nhận chưa trả vàng cho hai bà. Sau đó, ông Ngọc đã phá nhà cũ, xây dựng căn nhà 3 tầng mới. Các ông bà biết được việc này thông qua báo chí, đã đến gặp ông Ngọc và khiếu nại. Chính quyền địa phương đã quyết định xử phạt hành chính không cho xây dựng, nhưng ông Ngọc vẫn tiếp tục xây dựng hoàn thiện nhà ba tầng như hiện nay.

Nay các ông bà yêu cầu ông Ngọc trả lại đất để cho con cháu các ông bà cất nhà ở. Các ông bà đồng ý trả lại giá trị căn nhà ông Ngọc đã xây dựng theo định giá.

Bị đơn là vợ chồng ông Lý Quốc Ngọc, bà Huỳnh Thị Thoại trình bày: Ông bà thừa nhận nguồn gốc diện tích nền đất có xây đá kè xung quanh 6,5m x 18m trước đây gắn liền với căn nhà mà gia đình ông bà hiện nay đang ở có nguồn gốc của cụ Dương, cụ Xuyến cho cụ Ba Hoạch (cha ông bà) mượn cất mái trại bán hàng tạp hóa để ở từ năm 1945. Theo cha ông nói lại là cứ lâu lâu ông chủ đất viết giấy tính tiền, do chạy giặc gia đình sơ tán, giấy tờ thất lạc, nay tìm chỉ còn hai chứng từ thu tiền do ông chủ đất ký tên. Sau đó, gia đình ông nhiều lần sửa chữa thành nhà mái tole. Tháng 01-1995, bà Lê nói với ông là phần đất này trước cho cha ông ở, nay cần tu sửa phủ thờ nên chuyển nhượng giá 10 cây vàng. Khi Nhà nước mở đường dời vào 5m, ông đã trao đổi và hai bà đồng ý ký chuyển nhượng cho ông nền nhà nhưng ông chưa giao vàng. Ông đã xin Nhà nước di dời nhà xây tường, lợp tole, nhưng ba người chị em khác của bà Lê, bà Huê ở Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Long Xuyên làm đơn tranh chấp không cho gia đình ông xây cất. Do Tòa án giải quyết quá lâu, nhà đã dỡ, không có chỗ ở, nên ông đã xây dựng thành nhà 3 tầng. Các nguyên đơn đều có nhà đất khác ở và đất phủ thờ còn rộng, ông bà đề nghị thương lượng được nhận chuyển nhượng nền đất giá 13 lượng vàng (phiên tòa sơ thẩm năm 1995). Hiện tại, ông bà có nhà đất khác nhưng đã cho con. Nay (năm 2012) ông, bà đồng ý trả cho nguyên đơn nền đất theo giá thị trường để gia đình được tiếp tục sinh sống trong căn nhà trên.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: các con của ông Ngọc, bà Thoại gồm anh Kim, chị Trinh, chị Khanh, anh Lương, anh Quang thống nhất lời khai như ông Ngọc, bà Thoại.

Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 50/1997/DSST ngày 09-10-1997, Tòa án nhân dân tỉnh An Giang quyết định (tóm tắt):

Buộc gia đình ông Ngọc trả toàn bộ đất cho nguyên đơn, giao căn nhà ông Ngọc xây dựng cho nguyên đơn sở hữu và nguyên đơn phải trả giá trị nhà là 107.305.000đ và hỗ trợ tiền di dời 2.000.000đ cho gia đình ông Ngọc.

Sau đó cả nguyên đơn và bị đơn đều kháng cáo, nguyên đơn xin xét lại tiền bồi hoàn trị trá phần xây dựng căn nhà, còn bị đơn xin được trả giá trị đất cho nguyên đơn.

Tại Quyết định số 124/DSPT ngày 15-9-1999, Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Thành phố Hồ Chí Minh quyết định: tạm đình chỉ giải quyết vụ án theo Nghị quyết 58/1998/NQ-UBTVQH10 ngày 24-8-1998 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội vì có con của cụ Dương, cụ Xuyến ở nước ngoài.

Tại Bản án dân sự phúc thẩm số 224/DSPT ngày 23-7-2001, Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Thành phố Hồ Chí Minh quyết định: Huỷ án sơ thẩm giao sơ thẩm lại với lý do, chưa xác minh việc hai bên có kê khai đăng ký và nộp thuế đất tại chính quyền như thế nào và việc ông Ngọc có lấn chiếm phủ thờ không chưa được làm rõ.

Tại Quyết định số 13/QĐ ngày 24-12-2001, Tòa án nhân dân tỉnh An Giang đã quyết định: Tạm đình chỉ để chờ hướng dẫn mới của pháp luật.

Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 05/2012/DSST ngày 27-4-2012 của Tòa án nhân dân tỉnh An Giang quyết định:

Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của các đồng thừa kế của ông Trần Văn Dương, bà Lê Thị Xuyến buộc ông Lý Quốc Ngọc, bà Huỳnh Thị Thoại trả 180,7m² đất toạ lạc tại số 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang.

Buộc ông Lý Quốc Ngọc, bà Huỳnh Thị Thoại trả cho các đồng nguyên đơn (do bà Trần Thị Vân, bà Trần Kim Anh đại diện) 451.750.000đ (bốn trăm năm mươi mốt triệu bảy trăm năm mươi nghìn đồng).

Công nhận diện tích 180,7m² toạ lạc tại số 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang cho ông Lý Quốc Ngọc và bà Huỳnh Thị Thoại (theo bản đo đạc hiện trạng khu đất ngày 07 tháng 11 năm 2011 của Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất thị xã Châu Đốc).

Ông Lý Quốc Ngọc, bà Huỳnh Thị Thoại có nghĩa vụ liên hệ cơ quan có thẩm quyền làm thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật.

Tòa án cấp sơ thẩm còn quyết định về án phí và quyền kháng cáo.

Ngày 03-5-2012, nguyên đơn kháng cáo yêu cầu ông Ngọc trả lại phần đất tranh chấp và đồng ý bồi hoàn lại giá trị căn nhà mà ông Ngọc đã xây cất trên đất.

Tại Bản án dân sự phúc thẩm số 07/2012/DSPT ngày 05-10-2012, Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Thành phố Hồ Chí Minh đã sửa bản án sơ thẩm, như sau:

Buộc ông Lý Quốc Ngọc, bà Huỳnh Thị Thoại và những người sống trong căn nhà số 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang trả lại cho các đồng thừa kế của ông, bà Trần Văn Dương, Lê Thị Xuyến căn nhà số 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang.

Các đồng thừa kế của ông, bà Trần Văn Dương, Lê Thị Xuyến phải hoàn trả giá trị xây dựng diện tích 217,90m² cho bị đơn 300.702.000 đồng.

Ghi nhận sự tự nguyện của bà Anh, bà Vân hỗ trợ cho ông Ngọc, bà Thoại và những người sinh sống trong căn nhà số 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang 20.000.000 đồng tiền di dời.

Ông Ngọc, bà Thoại và những người sinh sống trong căn nhà nói trên được lưu cư 6 tháng kể từ ngày tuyên án phúc thẩm.

Bà Trần Thị Vân (Vàng) và Trần Kim Anh đại diện các đồng thừa kế được liên hệ các cơ quan có thẩm quyền đăng ký quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà theo quy định của pháp luật.

Tòa án cấp phúc thẩm còn quyết định về án phí.

Sau khi xét xử phúc thẩm, ông Ngọc và bà Thoại có nhiều đơn đề nghị giám đốc thẩm với nội dung đã sử dụng đất tranh chấp 70 năm, không có nơi ở nào khác, xin được thanh toán giá trị đất theo giá thị trường cho nguyên đơn để ổn định cuộc sống.

Tại Quyết định số 74/2014/DS-KN ngày 20 tháng 03 năm 2014, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao kháng nghị Bản án dân sự phúc thẩm số 07/2012/DSPT ngày 05-10-2012 của Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Thành phố Hồ Chí Minh; đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm, huỷ bản án dân sự phúc thẩm nêu trên, giao hồ sơ vụ án cho Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Thành phố Hồ Chí Minh xét xử phúc thẩm lại.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhất trí với kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

XÉT THẤY

Diện tích 180,7m² đất tranh chấp tọa lạc tại số 557 đường Vòng Núi Sam, khóm Vĩnh Phước 1, phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang có nguồn gốc của cha, mẹ nguyên đơn là cụ Trần Văn Dương (chết năm 1984) và cụ Lê Thị Xuyến (chết năm 1982) tạo lập, gắn liền với phần đất còn lại mà gia đình nguyên đơn đang có phủ thờ tồn tại.

Ông Ngọc thừa nhận trên phần đất này cụ Dương và cụ Xuyến đã xây dựng tường đá kè xung quanh (6,5m x 1,8m - BL74). Năm 1945, cụ Dương, cụ Xuyến cho cụ Lý Nam (tự Ba Hoạch) là cha của ông Ngọc dựng lán bán hàng tạp hóa trên nền đất có kè đá trên. Sau khi cụ Dương, cụ Xuyến chết chỉ còn lại bà Huê và bà Lê không xây dựng gia đình ở trông coi phủ thờ thì ông Ngọc có hỏi và được hai bà đồng ý cho ông Ngọc xây dựng thêm nhà vệ sinh và nhà kho phía sau.

Thực tế, năm 1995 do Nhà nước mở đường lấy vào một phần nhà đất nên ông Ngọc đã hỏi bà Lê và bà Huê để dời nhà vào phía trong được hai bà đồng ý, khi gia đình ông Ngọc xây lại nhà thì xảy ra tranh chấp.

Đất có nguồn gốc của gia đình nguyên đơn, nhưng gia đình bị đơn đã sử dụng từ năm 1945 đến khi tranh chấp (năm 1995) là 50 năm. Khi cụ Dương, cụ Xuyến còn sống không tranh chấp với gia đình ông Ngọc. Quá trình giải quyết kéo dài nhưng từ khi có tranh chấp đến nay ông Ngọc luôn có nguyện vọng xin được tiếp tục ở và trả giá trị đất cho nguyên đơn. Gia đình nguyên đơn vẫn còn đất phủ thờ bên cạnh, các nguyên đơn đều có chỗ ở khác, gia đình ông Ngọc đã sử dụng đất thời gian dài, đã gắn bó với nền đất này và nay đã xây dựng nhà kiên cố nên ông Ngọc đã chấp nhận thanh toán giá trị đất theo giá thị trường như quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm là đã đảm bảo quyền lợi của nguyên đơn. Tòa án cấp phúc thẩm buộc ông Ngọc trả đất cho nguyên đơn là không phù hợp với thực tế và nhu cầu sử dụng đất ở.

Bởi các lẽ trên, căn cứ khoản 3 Điều 291; khoản 3 Điều 297 và khoản 2 Điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự đã được sửa đổi, bổ sung năm 2011.

QUYẾT ĐỊNH

Hủy Bản án dân sự phúc thẩm số 07/2012/DSPT ngày 05-10-2012 của Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Thành phố Hồ Chí Minh về vụ án “Tranh chấp đòi tài sản” giữa nguyên đơn là bà Trần Thị Vân (tức Vàng) cùng các đồng nguyên đơn khác với bị đơn là ông Lý Quốc Ngọc, bà Huỳnh Thị Thoại; và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan khác.

Giữ nguyên Bản án dân sự sơ thẩm số 05/2012/DSST ngày 27-4-2012 của Tòa án nhân dân tỉnh An Giang.