QUYẾT ĐỊNH GIÁM ĐỐC THẨM 524/2014/DS-GĐT NGÀY 17/12/2014 VỀ VỤ ÁN TRANH CHẤP QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT VÀ QUYỀN SỞ HỮU NHÀ Ở

TÒA DÂN SỰ TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

Họp phiên tòa ngày 17/12/2014, tại trụ sở Tòa án nhân dân tối cao để xét giám đốc thẩm vụ án dân sự “Tranh chấp quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà giữa các đương sự:

Nguyên đơn: Cụ Võ Thị Thận, sinh năm 1938; trú tại: thôn Hội Phước, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nằng.

Bị đơn: Ông Phan Thanh Đức, sinh năm 1962; trú tại: thôn Đông Lâm, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nang.

Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan:

Bà Phan Thi Hậu; trú tại: H30/10 Kiệt 442 Hoàng Diệu - thành phố Đà Nang.

NHẬN THẤY

Nguyên đơn cụ Võ Thị Thận trình bày: Vào năm 1990 được sự đồng ý của Đảng ủy, UBND xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang có tổ chức bán đấu giá các gian nhà của Hợp tác xã mua bán Hòa Phú, ừong quá trình đấu thầu cụ Thận là người trúng thầu mua với giá 5.000.000đ và được sở hữu, ngôi nhà trên có 3 phòng, địa chỉ ngôi nhà tại thôn Đông Lâm, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nang. Sau đó cụ Thận nhượng lại cho ông Huỳnh Mần 01 phòng giáp đường ĐT 604 với số tiền là 2.000.000đ và sau đó vài năm bà Thận có nhượng lại cho bà Phan Thị Hậu 01 phòng ở phía trong cùng giáp với nhà ông Hồ Tấn Quang với giá 1.500.000đ, còn lại 01 phòng ở giữa và khuôn viên trước sau cụ Thận để lại nhưng không có nhu cầu sử dụng. Việc chuyển nhượng cho bà Hậu hai bên không viết giấy tờ gì vì cụ Thận không biết chữ, hai bên chỉ thỏa thuận bằng miệng.

Năm 1993 cụ Thận đến ở với con trai tại Hào Tiến nên cụ Thận không biết nhà nước đã giao quyền sử dụng đất gian nhà còn lại cho ông Phan Thanh Đức. Thỉnh thoảng bà Thận có về nhà nhưng không ở gian phòng đó và vẫn thấy gian phòng đó đóng cửa không ai sử dụng.

Đến năm 2009, Tòa án huyện Hòa Vang mời cụ Thận lên làm nhân chứng trong vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất giữa ông Phan Thanh Đức với ông Huỳnh Mần bà mới biết ông Đức đã chiếm gian phòng và đất của bà (ông Đức là em trai bà Hậu). Khi biết sự việc đó cụ Thận đã yêu cầu ông Đức trả lại gian phòng đó cho bà nhưng ông Đức không đồng ý. Cụ Thận đã viết đơn khiếu nại gửi UBND xã Hòa Phú giải quyết thì ông Đức cung cấp giấy bán nhà giữa cụ Thận với ông Truyện là ba của ông Đức, có chữ ký của cụ Thận nhưng thực tế không phải chữ ký của cụ Thận vì cụ không biết chữ. Nay Cụ yêu cầu Tòa án buộc ông Phan Thanh Đức trả lại 01 gian nhà và đất có diện tích 84m² tại thôn Đông Lâm, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nang.

Bị đơn ông Phan Thanh Đức trình bày: Nguyên trước đây ba của ông là ông Phan Truyện có mua 02 gian nhà của bà Võ Thị Thận tại thôn Đông Lâm, xã Hòa Phú. Nguồn gốc các gian nhà là của Họp tác xã bán hóa giá cho bà Thận là người trúng thầu. Hồi đó do chưa có nhu cầu nên bà Thận cho ông Huỳnh Mẫn làm tạm cái mái bếp nấu ăn sau nhà. Năm 1992, ông mua lại ngôi nhà của ba ông và hiện trạng sử dụng từ trước đến nay vẫn không thay đổi. Năm 1996, ông được UBND huyện Hòa Vang cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số 417/QSDĐ với diện tích là 170m² tại tờ bản đồ số 16 thửa số 01. Theo sơ đồ chuyển nhượng thì hiện trạng từ trước đến nay không thay đổi và phía tường bếp phía sau kéo dài ra 4m là hết phàn diện tích được sử dụng. Từ năm 1996 đến nay ông vẫn sử dụng bình thường. Nay bà Thận cho rằng ông lấn chiếm và buộc ông phải trả thì ông không đồng ý.

Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan bà Phan Thị Hậu trình bày: Trước đây bà Hậu có buôn bán tại xã Hòa Phú. Trong thời gian này ba của bà là ông Phan Truyện thấy bà buôn bán cực khổ nên luôn dịp nghe bà Thận bán gian nhà Họp tác xã mà bà Thận đã được trúng thầu, ông Truyện đã mua lại 02 gian nhà của bà Thận, hai bên có viết giấy mua bán. Từ đó đến nay không ai khiếu nại hay tranh chấp gì. Việc mua bán do ông Truyện và bà Thận thực hiện không liên quan gì đến bà vì bà chỉ là người ở nhờ một thòi gian. Nay bà Thận nói chỉ bán 01 phòng còn lại 01 phòng của bà Thận là không đúng sự thật. Nay bà Thận khởi kiện yêu cầu trả gian nhà trên bà đề nghị Tòa án căn cứ theo pháp luật để giải quyết.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 05/2011/DS-ST ngày 23/3/2011 của Tòa án nhân dân huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nằng quyết định:

Bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện về việc “Tranh chấp quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở” tại thôn Đông Lâm, xã Hòa Phủ huyện Hòa Vang, thành phổ Đà Nang của bà Võ Thị Thận đối với ông Phan Thanh Đức.

Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm còn quyết định về án phí và quyền kháng cáo của các đương sự.

Ngày 28/02/2011 nguyên đơn bà Võ Thị Thận kháng cáo toàn bộ bản án dân sự sơ thẩm theo trình tự thủ tục phúc thẩm.

Tại Bản án dân sự phúc thẩm số 90/24/9/2012 của Tòa án nhân dân Thành phố Đà Nằng Quyết định:

1.   Sửa bản án sơ thẩm sổ 05/2011/DSST ngày 23/3/2011 của Tòa án nhân dân huyện Hòa Vang, Thành phô Đà Nẵng.  

2.  Chấp nhận một phần yêu cầu kháng cáo của bà Võ Thị Thận về việc “Tranh chấp quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở “ đối với hộ ông Phan Thanh Đức.

3. Buộc hộ ông Phan Thanh Đức phải trả lại cho bà Võ Thị Thận một gian nhà., nằm trên diện tích đất 48,3m2. Nhà có cấu trúc tường xây 110, mái tole, nền xi măng, tại thôn Đông Lâm, xã Hòa Phủ, huyện Hòa Vang- Thành phổ Đà Nang. Có tứ cận như sau:

- Hướng Đông giáp đường liên xã

- Hướng Tây giáp đất ông Đức

- Hướng Nam giáp đất ông Mần

- Hướng Bắc giáp đất ông Đức. (có sơ đồ kèm theo)

4.  Buộc bà Võ Thị Thận tháo dỡ mái tole, xà gồ gỗ trước nhà với diện tích mải là 24,9m2 trả lại cho hộ ông Đức.

5.  Kiến nghị UBND huyện Hòa Vang điều chỉnh Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sổ 417/QSDĐ ngày 8/7/1996 cho hộ ông Đức với diện tích đất 121,7m2.

6. Bà Võ Thị Thận liên hệ cơ quan có thẩm quyền để làm thủ tục công nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở.

Ngoài ra, Tòa án cấp phúc thẩm còn quyết định về án phí.

Sau khi xét xử phúc thẩm, ông Phan Thanh Đức có đơn đề nghị xem xét bản án dân sự phúc thẩm nêu trên theo thủ tục giám đốc thẩm.

Tại quyết định kháng nghị số 375 ngày 02/10/2014 Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã kháng nghị Bản án dân sự phúc thẩm số 90 ngày 24/9/2012 của Tòa án nhân dân thành phố Đà Nang, đề nghị tòa dân sự Tòa án nhân dân tối xét xử giám đốc thẩm Hủy bản án dân sự phúc thẩm nêu trên; giao hồ sơ vụ án cho TAND thành phố Đà Nằng xét xử phúc thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm ngày 17/12/2014, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị Hội đồng Giám đốc thẩm chấp nhận Quyết định kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án, Quyết định kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, ý kiến của Kiểm sát viên và sau khi thảo luận

XÉT THẤY

Năm 1999, cụ Võ Thị Thận mua hóa giá 3 gian nhà của Hợp tác xã mua bán xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang (nay không còn giấy tờ, chỉ do các đương sự thừa nhận). Sau khi mua xong, cụ Thận chuyển nhượng cho ông Huỳnh Mần 1 gian phía ngoài giáp đường ĐT 604. Theo cụ Thận khai thì sau đó đã chuyển nhượng cho bà Phan Thị Hậu (chị ông Phan Thanh Đức) 1 gian trong cùng, chỉ để lại gian ở giữa, nhưng từ năm 1993 cụ về sống với con trai tại xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang nên khóa cửa không ở. Phía ông Đức cho rằng cụ Thận đã bán 2 gian nhà còn lại cho cụ Phan Truyện (cha của ông), sau đó cụ Truyện đã chuyển nhượng lại cho ông và ông đã sử dụng từ năm 1992 đến nay.

Ông Đức xuất trình “Giấy bán nhà” ngày 14/12/1992 có nội dung, cụ Thận bán cho cụ Truyện 2 gian nhà mà cụ Thận đã mua của Hợp tác xã mua bán xã Hòa Phú; phía dưới nội dung mua bán có chữ ký dưới mục người bán đề tên là Võ Thị Thận và chữ ký dưới mục người mua đề tên là Phan Truyện, có dấu xác nhận của Ủy ban nhân dân xã Hòa Phú. Theo Kết luận giám định số 787/GĐ-DS ngày 06/9/2011 của Phòng kỹ thuật hình sự Công an thành phố Đà Nang thì chữ số “2” gian nhà được sửa từ số “3” gian nhà, chữ ký dưới mục người bán và chữ ký dưới mục người mua là do cùng một người ký ra. Nhân chứng là ông Mạc Thông (tức Mạc Như Siêng) nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Hòa Phú năm 1992 xác định ông có ký xác nhận vào Giấy mua bán nhà do ông Đức xuất trình và khi ông ký có mặt cả cụ Thận và cụ Truyện, còn có đúng chữ ký của cụ Thận hay không thì không nhớ.

Thực tế, từ năm 1990 đến nay, cụ Thận không đăng ký kê khai, không sử dụng nhà đất nêu trên, còn gia đình ông Đức đã sử dụng nhà đất liên tục, đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 1996 trong đó có cả phần đất có gian nhà tranh chấp, làm mái hiên bằng tole từ năm 2000 (phía trước diện tích nhà đang tranh chấp) để sử dụng, nhưng cụ Thận không có ý kiến gì.

Trong hồ sơ vụ án thể hiện từ khi tranh chấp với ông Đức thì cụ Thận chỉ điểm chỉ vào toàn bộ các tài liệu, còn đối với các tài liệu có trước thời điểm tranh chấp mà Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm thu thập được như Tờ khai chứng minh nhân dân ngày 02/10/1976, ngày 17/4/2009, Phiếu báo thay đổi hộ khẩu nhân khẩu, Bản khai nhân khẩu, Đơn xin xác nhận nhà ở cùng ngày 11/9/2007 của cụ Thận thì dưới mục người khai, người làm đơn đều có chữ ký, chữ viết đè tên Võ Thị Thận. Cụ Thận cũng xác nhận vì không biết chữ nên chỉ lăn tay vào các giấy tờ liên quan, còn việc làm hộ khẩu, chứng minh thư thì nhờ người khác viết dùm. Như vậy, có thể xác định trong việc lập các giấy tờ, văn bản thì có lúc cụ Thận điểm chỉ, có lúc nhờ người khác ký hộ.

Vào đầu năm 2010, ông Đức và ông Man tranh chấp phần đất phía sau giáp ranh giữa gian nhà của ông Mần và gian nhà ông Đức đang sử dụng (là gian nhà mà cụ Thận đang tranh chấp trong vụ án này), Tòa án cấp sơ thẩm có mời cụ Thận làm chứng và tại Biên bản lấy lời khai ngày 24/2/2010, cụ Thận khai sau khi mua 3 gian nhà của Hợp tác xã mua bán có bán 1 gian cho ông Mân, sau đó cụ đã “bán lại các gian còn lại cho ông Phan Truyện” và phần đất tranh chấp giữa ông Mần và ông Đức là đã “chuyển nhượng cho ông Truyện”. Trong vụ án này, cụ Thận cũng thừa nhận có tham gia làm chứng 2 lần ở vụ án tranh chấp đất giữa ông Đức và ông Mần. Như vậy, lời khai của cụ Thận trong vụ án này mâu thuẫn với lời khai của cụ Thận khi làm chứng ở vụ án trước, nay cụ Thận cho rằng không biết nội dung biên bản lấy lời khai ngày 24/2/2010 tại vụ án trước, Tòa án cấp phúc thẩm chưa làm rõ biên bản lấy lời khai ngày 24/2/2010 có đúng do cụ Thận khai không để làm cơ sở xem xét trong vụ án này và không xem xét các chứng cứ khác có trong hồ sơ vụ án như đã nêu trên, chỉ căn cứ kết luận giám định và cho rằng giấy mua bán nhà ông Đức xuất trình là không có thật để buộc ông Đức trả cụ Thận 1 gian nhà trên diện tích 48,3m² đất là chưa đủ cơ sở.

Vì các lẽ trên;

Căn cứ vào khoản 2 Điều 291, khoản 3 Điều 297 và Điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật tố tụng dân sự.

QUYẾT ĐỊNH

Chấp nhận Quyết định kháng nghị số 375/2014/KNDS ngày 02/10/2014 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Hủy Bản án dân sự phúc thẩm số 90/2012/DS-PT ngày 24/9/2012 của Tòa án nhân dân thành phố Đà Nang về vụ án “Tranh chấp quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở” giữa nguyên đơn là cụ Võ Thị Thận với bị đơn là ông Phan Thanh Đức; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bà Phan Thị Hậu.