QUYẾT ĐỊNH GIÁM ĐỐC THẨM 63/2014/DS-GĐT NGÀY 27/02/2014 VỀ VỤ ÁN TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG VAY TÀI SẢN

TÒA DÂN SỰ TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

Ngày 27/02/2014 tại trụ sở Tòa dân sự Tòa án nhân dân tối cao đã mơt phiên tòa xét xử giám đốc thẩm đối với Bản án dân sự phúc thẩm số 104/2013/DS-PT ngày 26/4/2013 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội về vụ án “Tranh châp họp đông vay tài sản” bị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao kháng nghị, có các đương sự:

Nguyên đơn: Lê Đình Hoan, sinh năm 1931 và vợ là Doãn Thị Lê, sinh năm 1933; cụ Hoan và cụ Lê cùng trú tại số 31 ngõ 339 (ngõ 31 phố Yên Bái 2), phường Phố Huế, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội và cùng uỷ quyền cho con gái là bà Lê Thị Liên, sinh năm 1953; trú tại số 108-B2 phố Lạc Trung phường Thanh Lương, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.

Bị đơn: Nguyễn Ngọc Lân, sinh năm 1950 và vợ là Nguyễn Thị Giới, sinh năm 1957; ông Lân uỷ quyền cho bà Giới và cùng trú tại số 36 phố Thịnh Yên, phường Phố Huế, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: Lê Thị Liên, sinh năm 1953; trú tại địa chi nêu trên.

NHẬN THẤY

Theo đơn khởi kiện đề ngày 08/6/2011 và trong quá trình tố tụng, đồng nguyên đơn là cụ Lê Đình Hoan, cụ Doãn Thị Lê và bà Lê Thị Liên đại diện theo uỷ quyền trình bày:

Ngày 29/01/2002, cụ Lê Đình Hoan và cụ Doãn Thị Lê có cho vợ chồng ông Nguyễn Ngọc Lân, bà Nguyễn Thị Giới vay 100 lượng vàng SJC với lời hứa sẽ đảm bảo hoàn trả trong vòng 1 tháng. Ông Lân, bà Giới cũng hứa khi trả vàng sẽ biếu hai cụ 01 lượng vàng bằng 1% lãi; việc vay vàng có lập văn bản do bà Giới viết. Sau đó, tháng nào hai cụ cũng ra cửa hàng vàng của bà Giới đòi nợ nhưng bà Giới toàn khất từ tháng này qua tháng khác với lý do chưa bán đượcnhà. Hàng tháng, bà Giói đưa cho bà Liên (con gái của cụ Hoan, cụ Lê) tiền lãi 1% = 1 lượng vàng chứ không trả số vàng gốc 100 lượng. Từ tháng 02/2002 đến tháng 10/2004, bà Giói đã trả được 33 tháng lãi, mỗi tháng 1 lượng bằng 33 lượng.

Ngày 11/11/2004, bà Giới trả hai cụ 50 lượng vàng; ngày 11/5/2005 bà Giới trả 30 lượng vàng. Như vậy, đến ngày 11/5/2005 vợ chồng bà Giới đã thanh toán cho hai cụ 02 lần được 80 lượng vàng. Từ 31/8/2007 đến 31/7/2009, bà Giới tiếp tục trả được 7 lần nữa với tổng cộng là 5,5 lượng vàng gốc, không trả được lãi. Khi trả nợ gốc đều có giấy biên nhận, còn khi trả lãi thì hai bên chỉ nói miệng, không ghi giấy tờ. Như vậy, vợ chồng bà Giói còn nợ lại hai cụ 14,5 lượng vàng SJC gốc. Nay chị đại diện cho cụ Hoan, cụ Lê yêu cầu bà Giói phải trả số nợ trên, hai cụ không yêu cầu tính lãi của số nợ này.

Việc bà Giới khai đã trả lãi 33 lượng vàng cho bà Liên (con gái của hai cụ) thì hai cụ không biết, hai cụ cũng không uỷ quyền cho bà Liên nhận số vàng lãi hàng tháng; do vậy việc bà Giới và bà Liên giao nhận vàng là chuyện riêng của hai bà, không liên quan đến hai cụ.

Bị đơn bà Nguyễn Thị Giới và ông Nguyễn Ngọc Lân trình bày:

Năm 2002, gia đình ông bà có vay của gia đình cụ Hoan 100 lượng vàng SJC, có viết giấy vay. Khi vay, hai bên có thoả thuận miệng với nhau là lãi suất 1%/tháng, thời hạn vay là 01 tháng. Tuy nhiên, do làm ăn thua lỗ nên gia đình bà không trả ngay 01 lần số vàng đã vay cho hai cụ. Thực tế, từ tháng 02/2002 đến tháng 11/2004, mỗi tháng ông, bà trả cụ Hoan, cụ Lê 01 lượng vàng SJC; từ tháng 12/2004 đến hết tháng 5/2005 đã trả được 06 tháng, mỗi tháng 0,5 lượng vàng SJC cho hai cụ. Như vậy, ông, bà đã trả tổng cộng 39 tháng bằng 36 lượng vàng SJC. Sau đó, trong quá trình đối chất tại Toà án, hai bên đã đối chiếu thời hạn vay và các lần trả và đã thống nhất là gia đình bà đã trả lãi được 33 tháng, mỗi tháng 01 lượng bằng 33 lượng, các lần trả lãi chỉ nói miệng với nhau, không viết giấy biên nhận.

Ngày 11/11/2004, ông bà trả cụ Hoan, cụ Lê 50 lượng vàng SJC nợ gốc, khi trả có biên nhận. Ngày 11/5/2005, ông bà trả tiếp 30 lượng vàng SJC nợ gốc, có biên nhận. Từ ngày 31/8/2007 đến ngày 31/7/2009, ông bà trả tiếp hai cụ 07 lần nợ gốc, tổng cộng là 5,5 lượng vàng; các lần trả, ông bà đều trả trực tiếp cho bà Liên, vì bà Liến là con gái của hai cụ và là người giới thiệu bà vay vàng của hai cụ. Như vậy, tổng số vàng ông, bà đã trả cho hai cụ là 118,5 lượng vàng SJC. Ông, bà xác đinh không còn nợ cụ Hoan và cụ Lê nữa vì đã trả quá số nợ gốc 100 lượng vàng; đối vói số vàng đã trả thừa, ông bà không yêu cầu lấy lại. Ông bà không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của cụ Hoan, cụ Lê do bà Liên đại diện theo uỷ quyền.

Bà Giới có yêu cầu phản tố cho rằng về lý thì bà còn nợ cụ Hoan, cụ Lê 14,5 lượng vàng SJC và bà đồng ý trả, nhưng đề nghị Toà án buộc bà Liên (con gái của hai cụ Hoan, Lê) phải trả lại cho bà số vàng đã nhận là 33 lượng.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bà Lê Thị Liên trình bày:

Vợ chồng ông Lân, bà Giới đã vay của hai cụ Lê và Hoan 100 lượng vàng SJC theo giấy vay vàng ngày 29/01/2002 thì phải có trách nhiệm trả cho hai cụ.Theo các giấy tờ xác nhận về quá trình trả vàng thì vợ chồng bà Giới mới trả cho các cụ được 85,5 lượng vàng SJC, còn nợ lại 14,5 lượng. Do đó, vợ chồng bà Giới phải trả hai cụ số vàng này.

Bà khẳng định không nhận 33 lượng vàng SJC của vợ chồng bà Giới, sở dĩ tại bản tự khai và một số lời trình bày tiếp theo bà có xác định ông Lân, bà Giới đã trả cho hai cụ 33 lượng vàng SJC (1 tháng trả lãi 1 lượng tính từ ngày 29/01/2002 đến tháng 11/2004 là 33 tháng) là do bà Giới lúc đầu xác nhận đã trả lãi là 36 lượng vàng nên các buổi đối chất và hoà giải thì bà đều xác nhận vợ chồng bà Giới đã trả 33 lượng vàng lãi, nhưng sau đó do bà Giới thay đổi lời khai không xác nhận 33 lượng vàng đó là trả lãi mà là trả gốc nên bà đã thay đổi không xác nhận việc vợ chồng bà Giới đã trả 33 lượng vàng. Bà khẳng định bà không nhận của vợ chồng bà Giới 33 lượng vàng nên không có trách nhiệm phải trả số vàng này cho vợ chồng bà Giới.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 03/2011/DSST ngày 28/4/2011, Tòa án nhân dân quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội quyết định: Không chấp nhận đơn khởi kiện của cụ Lê Đình Hoan và cụ Doãn Thị Lê do bà Lê Thị Liên là đại diện theo uỷ quyền đối với bà Nguyễn Thị Giói và ông Nguyễn Ngọc Lân về việc buộc ông Lân và bà Giới phải trả số vàng còn vay nợ của giấy vay vàng ngày 29/01/2002 là 14,5 lượng vàng SJC tương đương với tiền Việt Nam ở thời điểm xét xử sơ thẩm là 543.895.000 đồng.

Ngày 06/5/2011, bà Liên kháng cáo.

Tại bản án dân sự phúc thẩm số 180/2011/DSPT ngày 22/9/2011, Toà án nhân dân thành phố Hà Nội quyết định huỷ bản án dân sự sơ thẩm nêu trên do Toà án cấp sơ thẩm vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng dân sự.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 17/2013/DS-ST ngày 27/9/2013, Tòa án nhân dân quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội quyết định:

- Chấp nhận đơn yêu cầu khởi kiện của cụ Lê Đình Hoan và cụ Doãn Thị Lê đối với ông Nguyễn Ngọc Lân và bà Nguyễn Thị Giới. Buộc ông Lân và bà Giới phải hoàn trả cho cụ Hoan và cụ Lê số tiền 667.000.000d (sáu trăm sáu mươi bảy triệu đồng).

- Không chấp nhận yêu cầu bổ sung đơn khởi kiện của cụ Hoan và cụ Lê đối với ông Lân và bà Giới về số tiền lãi của số vàng còn nợ 14,5 lượng vàng SJC tính từ ngày 31/7/2009 đến ngày 23/01/2013 tương đương với số tiền là 277.438.750 đồng.

- Chấp nhận yêu cầu phản tố của bị đơn đối với bà Lê Thị Liên. Buộc bà Lê Thi Liên phải hoàn trả cho ông Nguyễn Ngọc Lân và bà Nguyễn Thị Giới 33 lượng vàng SJC tương đương với số tiền là 1.518.000.000đ (một tỷ, năm trăm mười tám triệu đồng).

Toà án cấp sơ thẩm còn quyết định về án phí, trách nhiệm do việc chậm thi hành án và quyền kháng cáo của các đương sự.

Ngày 28/01/2013, bà Liên kháng cáo toàn bộ bản án dân sự sơ thẩm.

Tại bản án dân sự phúc thẩm số 104/2013/DS-PT ngày 26/04/2013, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội quyết đinh như sau:

- Chấp nhận đơn yêu cầu khỏi kiện của cụ Lê Đình Hoan, cụ Doãn Thị Lê do bà Lê Thi Liên là người đại diện theo uỷ quyền đối vói ông Nguyễn Ngọc Lân và bà Nguyễn Thị Giới. Buộc ông Lân và bà Giới phải hoàn trả cho cụ Hoan và cụ Lê 14,5 lượng vàng tương đương 667.000.000đ (Sáu trăm sáu mươi bảy triệu đồng).

- Đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với yêu cầu khởi kiện bổ sung và yêu cầu kháng cáo của cụ Hoan, cụ Lê do bà Liên là người đại diện theo uỷ quyền về việc đòi ông Lân và bà Giới về trả lãi của số vàng còn nợ 14,5 lượng vàng SJC.

- Không chấp nhận yêu cầu phản tố của bà Nguyễn Thị Giới đối với bà Lê Thị Liên về việc yêu cầu bà Lê Thi Liên phải hoàn trả cho ông Nguyễn Ngọc Lân và bà Nguyễn Thi Giới 33 lượng vàng SJC tương đương với số tiền là 1.518.000.000 đồng (Một tỷ năm trăm mười tám triệu đồng).

Tòa án cấp phúc thẩm còn quyết định về án phí.

Sau khi xét xử phúc thẩm, bà Nguyễn Thị Giới có đơn đề nghị giám đốc thẩm Bản án dân sự phúc thẩm nêu trên.

Tại Kháng nghị số 546/2013/DS-KN ngày 28/11/2013 đối với Bản án dân sự phúc thẩm số 104/2013/DS-PT ngày 26/4/2013 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Tòa Dân sự Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm, hủy Bản án dân sự phúc thẩm nêu trên và giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội xét xử phúc thẩm lại theo quy định của pháp luật.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị chấp nhận Kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án, Kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, ý kiến của Kiểm sát viên và sau khi thảo luận,

XÉT THẤY

Căn cứ các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, có đủ căn cứ xác định tháng 01/2002, vợ chồng ông Lân, bà Giới có vay của vợ chồng cụ Hoan, cụ Lê 100 lượng vàng SJC. Vợ chồng ông Lân, bà Giới đã trả cho cụ Hoan, cụ Lê tổng cộng 85,5 lượng vàng nợ gốc, còn nợ 14,5 lượng vàng gôc. Tòa án câp sơ thâm và Tòa án cấp phúc thẩm buộc vợ chồng bà Giới trả cho vợ chồng cụ Hoan 14,5 lượng vàng theo thời giá bằng 667.000.000đ là có căn cứ.

Đối với số vàng 33 lượng : Trong quá trình giải quyết vụ án, tại các lời khai ban đầu tại Toà án cụ Hoan, cụ Lê xác định lãi suất cho vay vàng là 1%/tháng và bà Giới đã trả cho hai cụ thông qua bà Liên (là con gái của hai cụ) 33 tháng, mỗi tháng 01 lượng bằng 33 lượng vàng. Bà Liên cũng thừa nhận từ tháng 02/2002 đến tháng 11/2004, vợ chồng bà Giới đã trả lãi cho cụ Hoan, cụ Lê được 33 lượng vàng (số vàng trả lãi này không làm biên nhận), việc trả lãi này là do bà Giói gọi bà ra cửa hàng để bà nhận giúp cụ Hoan, cụ Lê. Sau khi xét xử sơ thẩm lần 1, cụ Hoan, cụ Lê mới thay đổi lời khai cho rằng: việc bà Giới giao 33 lượng vàng SJC cho bà Liên thì hai cụ không biết, hai cụ cũng không uỷquyền cho bà Liên nhận số vàng nêu trên, nên việc bà Liên nhận 33 lượng vàng của bà Giói không liên quan đến hai cụ. Bà Liên cũng thay đổi lời khai cho rằng không nhận 33 lượng vàng của bà Giới.

Như vậy, qua các biên bản lồi khai lúc đầu của vợ chồng cụ Hoan, cụ Lê, bản tự khai của bà Liên và các biên bản đối chất tại Toà án thì cụ Hoan, cụ Lê và bà Liên đều thừa nhận đã nhận 33 lượng vàng của bà Giới, việc giao nhận vàng thông qua bà Liên; bà Giới cũng xác định đã giao cho bà Liên 33 lượng vàng để trả cho cụ Hoan, cụ Lê. Lòi khai của cụ Hoan, cụ Lê và bà Liên hoàn toàn tự nguyện, không bị ai ép buộc. Do đó, có cơ sở xác định cụ Hoan, cụ Lê, bà Liên đã nhận tổng cộng 118,5 lượng vàng của vợ chồng bà Giới. Toà án cấp phúc thẩm cho rằng không có tài liệu, giấy tờ thể hiện việc bà Liên đã nhận 33 lượng vàng của ông Lân, bà Giới để buộc ông Lân, bà Giới trả cho cụ Hoan, cụ Lê 14,5 lượng vàng nợ gốc còn thiếu và không chấp nhận yêu cầu phản tố của ông Lân, bà Giới là không có căn cứ và không đúng quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điêu 80 Bộ luật tố tụng dân sự về Chứng minh và Chứng cứ.

Vì các lẽ trên và căn cứ vào khoản 2 Điều 291, khoản 1 Điều 296, khoản 3 Điều 297, Điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự.

QUYẾT ĐỊNH

Chấp nhận Kháng nghị số 546/2013/DS-KN ngày 28/11/2013 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Hủy toàn bộ Bản án dân sự phúc thẩm số 104/2013/DS-PT ngày 26/4/2013 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội về vụ án “Tranh chấp họp đồng vay tài sản” giữa nguyên đơn là cụ Lê Đình Hoan, cụ Doãn Thị Lê với bị đơn là bà Nguyễn Thị Giới, ông Nguyễn Ngọc Lân; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là bà Lê Thị Liên.